του Nicolas Castagna
Η όξυνση της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης έχει επιφέρει πολλές συνέπειες, ιδίως την αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, το οποίο έχει ήδη αυξηθεί λόγω της κρίσης στις αλυσίδες αξίας λόγω της πανδημίας COVID-19. Δεδομένου ότι η Μόσχα παρέχει μεγάλη ποσότητα ενεργειακών πόρων στην Ιταλία, το στέλεχος με επικεφαλής τον Μάριο Ντράγκι κινήθηκε για να βρει άλλους εταίρους από τους οποίους θα αποκτήσει ενεργειακούς πόρους ενόψει της φθινοπωρινής και χειμερινής περιόδου. Εκτός από χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Κατάρ, η Ιταλία φαίνεται να επικεντρώνεται αποφασιστικά στην Αφρική, όπως αποδεικνύεται από τα ταξίδια που πραγματοποίησαν οι Ντι Μάιο και Ματαρέλα στην ήπειρο τους τελευταίους μήνες. Η αρχική κατάσταση της Ιταλίας χαρακτηρίζεται από καθαρή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, το οποίο αντιπροσώπευε το 38% των εισαγωγών αυτής της πρώτης ύλης.
LNG: μεταξύ κυριαρχίας στο Κονγκό και ανταγωνισμού στη Μοζαμβίκη
Μία από τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις αντιπροσωπεύεται από το LNG (Liquefied Natural Gas), το οποίο μπορεί να μεταφερθεί με ad hoc πλοία από τη χώρα εξόρυξης στη χώρα προορισμού, αντιπροσωπεύοντας έτσι μια πολύ πιο ρεαλιστική λύση από τους κοινούς αγωγούς φυσικού αερίου. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Υπουργός Εξωτερικών, Luigi Di Maio, ανέφερε το LNG ως μία από τις πιθανές πηγές για άντληση και η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ Ιταλίας και Δημοκρατίας του Κονγκό κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Αναμένεται η κατασκευή μονάδας ικανής να παράγει 4,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως με πλήρη δυναμικότητα LNG, η οποία θα δρομολογηθεί το 2023 και η εξαγωγή όγκων φυσικού αερίου που υπερβαίνουν τις απαιτήσεις της εγχώριας αγοράς του Κονγκό. Επιπλέον, μέσω αυτής της συμφωνίας, η ENI ενισχύει περαιτέρω τη θέση της υπεροχής στο Κονγκό, καθώς διαχειρίζεται ήδη το 70% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Δημοκρατία του Κονγκό μέσω της προμήθειας φυσικού αερίου, όντας, μεταξύ άλλων, η μόνη εταιρεία που ασχολείται με ανάπτυξη των πόρων φυσικού αερίου στο αφρικανικό κράτος.
Ο Ντι Μάιο συνέχισε τη διπλωματική του αποστολή, μεταβαίνοντας επίσης στη Μοζαμβίκη, όπου υπάρχει άλλο ένα μεγάλο κοίτασμα LNG στη λεκάνη της Rovuma, στα βόρεια της χώρας. Η Ιταλία είναι ήδη παρούσα σε αυτό το τμήμα της Μοζαμβίκης μέσω της ENI, η οποία ανακοίνωσε ότι έχει ξεκινήσει εργασίες για την εισαγωγή υδρογονανθράκων στο Coral Sul FLNG, μια πλωτή μονάδα μήκους 432 μέτρων και ικανή να παράγει 450 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. Μετά την επίσκεψη του Υπουργού Di Maio ακολούθησε αυτή του Προέδρου Mattarella, που έγινε δεκτός από τον Μοζαμβικανό ομόλογό του Filipe Nyusi, σηματοδοτώντας την πρώτη επίσκεψη Ιταλού αρχηγού κράτους στη Μοζαμβίκη εδώ και 33 χρόνια, κατά την οποία ο Ιταλός πρόεδρος επανέλαβε τους μακροχρόνιους δεσμούς με Η Μοζαμβίκη, το πιο ξεκάθαρο σημάδι της προθυμίας των Ιταλών να στηριχθούν στη Μοζαμβίκη από διάφορες απόψεις, πρωτίστως ενεργητική. Από αυτή την άποψη, η έκκληση του προέδρου της Μοζαμβίκης να προωθήσει περισσότερες ιταλικές επενδύσεις στο βόρειο τμήμα της χώρας δεν φαίνεται να είναι τυχαία. Στην πραγματικότητα, ο ασφαλής εφοδιασμός LNG περιλαμβάνει επίσης την καταπολέμηση της τρομοκρατίας κατά της ομάδας Al-Shabaab και τη συνακόλουθη εγγύηση σταθερότητας και ασφάλειας στο βόρειο τμήμα της Μοζαμβίκης. Υπό αυτή την έννοια, το προσωρινό κλείσιμο του ορυχείου υπό την ηγεσία της Total, που έλαβε χώρα πέρυσι, θα μπορούσε να ανησυχήσει λίγο τα ιταλικά ενεργειακά συμφέροντα στη βόρεια Μοζαμβίκη, όπως φαίνεται και από την επανάληψη των επιθέσεων στην επαρχία Cabo Delgado. Συγκεκριμένα, ο Nyusi επιβεβαίωσε ότι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν είναι απλώς ένα στρατιωτικό ζήτημα, αναφέροντας ότι η τρομοκρατία καταπολεμείται επίσης μέσω της μείωσης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτά τα προβλήματα μπορούν επίσης να αμβλυνθούν μέσω ξένων επενδύσεων στην εξόρυξη ενεργειακών πόρων, εκ των οποίων η Μοζαμβίκη είναι πολύ πλούσια και δεν είναι τυχαίο ότι το στοιχείο “δημιουργία θέσεων εργασίας” αναφέρεται επίσης στη συμφωνία συνεργασίας. Τέλος, δεν είναι τυχαία ακόμη και τα λόγια του Mattarella, ο οποίος εξέφρασε εγγύτητα «ιδιαίτερα στον πληθυσμό του Cabo Delgado, θύμα και αναγκασμένο να εγκαταλείψει την περιοχή καταγωγής του», δηλώσεις που κρύβουν τη στρατηγική σημασία της περιοχής για την Ιταλία.
Το ερωτηματικό για το πετρέλαιο της Αγκόλα
Ωστόσο, το LNG δεν αντιπροσωπεύει τη μόνη πηγή ενεργειακού εφοδιασμού στην Αφρική στην οποία η Ιταλία κοιτάζει με ενδιαφέρον. Μάλιστα, το πετρέλαιο παίζει σημαντικό ρόλο και στα ενεργειακά συμφέροντα της Ρώμης στην Αφρική, όπως στην περίπτωση της Αγκόλας, χώρας με την οποία έχει υπογραφεί συμφωνία. Η στρατηγική σημασία για την Ιταλία της διαφοροποίησης των πηγών είναι ορατή και από την αύξηση των εισαγωγών αργού πετρελαίου από τη Ρωσία που καταγράφηκε τον Μάιο. Αυτή η αύξηση στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου έκανε επίσης τη Ρώμη τον κύριο αγοραστή. Κατά συνέπεια, η προσφυγή σε πετρέλαιο από άλλες χώρες αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, δεδομένης της ανάγκης μείωσης της εξάρτησης της Ρώμης από τις ρωσικές πηγές ενέργειας. Έτσι, τα λόγια που είπε ο πρόεδρος της Αγκόλας με την ευκαιρία της όγδοης έκδοσης του Κογκρέσου και της Αφρικανικής Έκθεσης Πετρελαίου αποκτούν γεωοικονομική σημασία για την Ιταλία. Ο πρόεδρος της Αγκόλας, João Lourenço, ανακοίνωσε ότι θέλει να επικεντρωθεί όχι μόνο στο αργό πετρέλαιο, δηλώνοντας ότι εκτός από την παραγωγή 400.000 βαρελιών την ημέρα, θα ενθαρρύνει τη διύλιση πρώτων υλών. Αυτά τα λόγια ακολουθούν λίγες μέρες αργότερα την έναρξη της κατασκευής του διυλιστηρίου στην περιοχή Matanga, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν μέρος ενός ευνοϊκού πλαισίου για την ανάπτυξη της οικονομίας της Αγκόλα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές πετρελαίου. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Αγκόλας είναι πρόθυμος να επικεντρωθεί σε όλα τα είδη πετρελαϊκών προϊόντων, ειδικά αν σκεφτεί κανείς το γεγονός ότι ο πόλεμος μπορεί να διαρκέσει μερικά χρόνια, αφήνοντας έτσι την τιμή του πετρελαίου υψηλή και ευνοώντας έτσι την οικονομία της Αγκόλας. . Αυτή η κατάσταση μπορεί να παίξει υπέρ της ENI, η οποία, όπως ήταν αναμενόμενο, υπέγραψε πριν από λίγες ημέρες συμφωνία με τη Sonangol (κρατική εταιρεία πετρελαίου της Αγκόλας) σχετικά με την κατασκευή μιας μονάδας βιοδιυλισμού, η οποία θεωρείται μια από τις βασικές τεχνολογίες για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τη διαφοροποίηση του την οικονομία της Αγκόλας, η οποία θεωρείται πρωταρχικής σημασίας από τον Πρόεδρο Lourenço και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τέλος, σε αντίθεση με τη Μοζαμβίκη, η Αγκόλα είναι επί του παρόντος ένα σχετικά ασφαλές μέρος για να κάνετε ενεργειακές επενδύσεις, όπως φαίνεται από την πρόσφατη δημοσίευση του Παγκόσμιου Δείκτη Ειρήνης που βλέπει την Αγκόλα να αυξάνεται έξι θέσεις. Επομένως, οι πρόσφατες συμφωνίες που υπέγραψε η ENI στην Αγκόλα δεν είναι τυχαίες. Το πρώτο αφορά μια συνεργασία με την British Petroleum, ενώ το δεύτερο αφορά μια επένδυση 150 εκατομμυρίων δολαρίων στα επόμενα πέντε για ένα έργο βιοκαυσίμων, το οποίο ωστόσο θα αφαιρέσει 150 εκτάρια γης σε διάφορες περιοχές της χώρας, κάτι που αμφιβάλλει για Η πραγματική δέσμευση της Eni στην ενεργειακή μετάβαση στην Αγκόλα.
Μια πιθανή προοπτική μεταξύ των ενεργειακών αναγκών και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η Ρώμη κατά πάσα πιθανότητα θα συνδέει όλο και περισσότερο τα ενεργειακά της συμφέροντα με την αφρικανική ήπειρο. Δεδομένης της επείγουσας ανάγκης για ενεργειακό εφοδιασμό για τη χειμερινή περίοδο, είναι πιθανό να πιστεύουμε ότι η Ιταλία θα επικεντρωθεί, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, κυρίως στην εκμετάλλευση των πόρων για την ικανοποίηση της εσωτερικής της ζήτησης και την αύξηση των εσόδων, παραλείποντας επίσης την ανάπτυξη εσωτερική ζήτηση από τις ίδιες τις αφρικανικές χώρες. Ένα παράδειγμα αυτού αποτελεί η Δημοκρατία του Κονγκό, όπου, σύμφωνα με επίσημες κυβερνητικές πηγές, μόνο το 47% του αστικού πληθυσμού έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, ποσοστό που φτάνει το 5 αν λάβουμε υπόψη τις αγροτικές περιοχές. Ως εκ τούτου, δεν θα εκπλήσσει την προθυμία της ENI να διατηρήσει χαμηλή την εσωτερική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στο Κονγκό, κατά τρόπο που να ευνοεί την εξαγωγή της πλεονάζουσας παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας και δεν θα εκπλήσσει ούτε μια οριακή δέσμευση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, δεδομένου του υψηλού της δικαστικά έξοδα. Ενώ η ENI κυριαρχεί στον ενεργειακό τομέα στο Κονγκό, φαίνεται να αντιμετωπίζει μεγαλύτερο ανταγωνισμό στη Μοζαμβίκη και την Αγκόλα, όπως φαίνεται από την ισχυρή παρουσία της γαλλικής εταιρείας Total στην πρώτη και τη συμφωνία που υπεγράφη με τη British Petroleum στη δεύτερη. Κατά συνέπεια, η ιταλική ενεργειακή στρατηγική στις δύο πορτογαλόφωνες χώρες είναι η υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας με άλλες ενεργειακές εταιρείες. Ωστόσο, εάν στην περίπτωση της Μοζαμβίκης οι τρομοκρατικές εισβολές θα μπορούσαν να ωθήσουν την ENI και την Ιταλία να βάλουν τη Μοζαμβίκη στο παρασκήνιο, ειδικά μακροπρόθεσμα, η Αγκόλα φαίνεται να αναλαμβάνει μεγαλύτερη κεντρική θέση δεδομένης της μεγαλύτερης ασφάλειας που υπάρχει στη χώρα.
Πηγή: geopolitica.info
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.