Στις 10 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα μια προαναγγελθείσα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των συμμετεχόντων στο σχήμα της Αστάνα – της Ρωσίας, του Ιράν, της Τουρκίας και της Συρίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η σύνοδος κορυφής των εκπροσώπων του κουαρτέτου πήρε τη σκυτάλη από τους επικεφαλής των υπουργείων Άμυνας. Το τελευταίο δείχνει ότι η Ρωσία, ως εμπνευστής του διαλόγου στη Μέση Ανατολή για τη διευθέτηση της συριακής κρίσης, επιδεικνύει μια συστηματική προσέγγιση που καλύπτει όλες τις σημαντικές πτυχές των εναπομεινάντων αντιθέσεων μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας.
Κατά συνέπεια, οι συναντήσεις των επικεφαλής των ξένων μυστικών υπηρεσιών, των αμυντικών και διπλωματικών υπηρεσιών της Ρωσίας, του Ιράν, της Τουρκίας και της Συρίας αποσκοπούν στη συζήτηση και την εξεύρεση νέων ευκαιριών για την επίλυση της συριακής κρίσης, καθώς και στην ανάπτυξη προτάσεων για την προετοιμασία της συνόδου κορυφής στο υψηλότερο επίπεδο. Δεν είναι μυστικό ότι το κύριο θέμα των συναντήσεων του κουαρτέτου με αυτή τη μορφή ήταν η αποκατάσταση των τουρκοσυριακών σχέσεων και η επίλυση των οξυμένων αντιθέσεων.
Το γεγονός ότι η σύνοδος κορυφής των υπουργών Εξωτερικών της Μόσχας πραγματοποιήθηκε τρεις ημέρες πριν από τις γενικές εκλογές στην Τουρκία, στις οποίες είναι στραμμένη η προσοχή των βασικών περιφερειακών και παγκόσμιων παραγόντων, υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι θετική στην αποκατάσταση των σχέσεων με τη Συρία, ικανοποιώντας παράλληλα τα τουρκικά συμφέροντα (κυρίως στον τομέα της ασφάλειας).
Επιπλέον, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Σύροι πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισμένοι που βρέθηκαν στη γειτονική Τουρκία έχουν πλέον συμμετάσχει στις τοπικές εκλογές. Το θέμα των Σύρων προσφύγων (εσωτερικά εκτοπισμένων) για προεκλογικούς σκοπούς χρησιμοποιείται ενεργά από την αντιπολίτευση για να επικρίνει τις τουρκικές αρχές. Με τη σειρά του, ο Kemal Kılıçdaroğlu, ο ηγέτης του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και του μπλοκ “Λαϊκή Συμμαχία”, έχει ήδη επισημάνει την αποκατάσταση των σχέσεων με τη Συρία και την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην πατρίδα τους ως μία από τις πολιτικές του θέσεις σε περίπτωση νίκης του.
Εκτός από το πολιτικό πλαίσιο, το θέμα των Σύρων προσφύγων έχει μια σημαντική κοινωνικοοικονομική πτυχή για την Τουρκία στην κατάσταση του καταστροφικού σεισμού και της σοβαρής χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης.
Γι’ αυτό ο πρόεδρος Ερντογάν είναι αναγκασμένος να επιδείξει μια πιο ευέλικτη στάση όσον αφορά τις τουρκοσυριακές σχέσεις, να αποκλείσει νέες συγκρουσιακές προσεγγίσεις και να στοχεύσει σε έναν εποικοδομητικό διάλογο με τη Συρία σε συνεργασία με ισχυρούς περιφερειακούς παράγοντες όπως η Ρωσία και το Ιράν.
Φυσικά, το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει ακόμη το πλήρες περιεχόμενο των συνομιλιών που διεξήχθησαν στη Μόσχα και τις συμφωνίες ή τουλάχιστον τις συνεννοήσεις και τις ελπίδες που επιτεύχθηκαν. Μετά τις δύο συνόδους κορυφής του κουαρτέτου στη Μόσχα, τόσο ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Hulusi Akar όσο και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlüt Çavuşoğlu μίλησαν θετικά για τις συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν και εξέφρασαν την ικανοποίησή τους και τις ελπίδες τους για τη συνέχισή τους.
Ο Çavuşoğlu αξιολόγησε θετικά τη σύνοδο κορυφής της Μόσχας: “Η συνάντηση ήταν εποικοδομητική και αποτελεσματική. Ως μέρη της διαδικασίας, επαναβεβαιώσαμε τη δέσμευσή μας για την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, έχουμε κοινή προσέγγιση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τονίσαμε τη σημασία της πολιτικής διαδικασίας και της κοινής εργασίας σε ανθρωπιστικά θέματα”.
Από αυτή τη σύντομη άποψη του κυριότερου Τούρκου διπλωμάτη προκύπτει ότι η Τουρκία αναγνωρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Συριακής Αραβικής Δημοκρατίας (ΣΑΔ) με τον αποκλεισμό νέων οιονεί οντοτήτων στις επαρχίες της που κατοικούνται από Κούρδους. Με άλλα λόγια, η Άγκυρα, μαζί με τη Μόσχα, την Τεχεράνη και τη Δαμασκό, αντιτίθεται στην αμερικανική πορεία κερδοσκοπίας επί των δεινών του κουρδικού πληθυσμού της Συρίας. Η προσέγγιση της Τουρκίας και της Συρίας δεν είναι κάτι καινούργιο, διότι κατά τον εικοστό αιώνα όλες οι χώρες της Μέσης Ανατολής με την ιστορική κουρδική κοινότητα (ιδίως η Τουρκία, η Συρία, το Ιράκ και το Ιράν), παρά την παρουσία διαφόρων διακρατικών αντιπαραθέσεων, έβρισκαν πάντοτε μια κατανόηση και μια κοινή προσέγγιση στην απειλή του εθνοτικού αυτονομισμού (στην προκειμένη περίπτωση του κουρδικού ζητήματος), που θερμαίνεται από το εξωτερικό.
Κατά συνέπεια, στο τραπέζι της Μόσχας, τα μέρη βρήκαν μια “κοινή προσέγγιση για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας”. Μεταφρασμένο από τη διπλωματική γλώσσα, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η Τουρκία, μαζί με τη Συρία και τους άλλους εταίρους της (τη Ρωσική Ομοσπονδία και το IRI), θεωρεί τις φιλοαμερικανικές κουρδικές και άλλες μαχητικές οργανώσεις ως τρομοκρατικές οργανώσεις που πρέπει να εξαλειφθούν και να καταστραφούν.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε συνάντηση με τους ομολόγους του του Ιράν, της Τουρκίας και της Συρίας, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ σημείωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν εντείνει τις εργασίες για τη δημιουργία του λεγόμενου Στρατού της Ελεύθερης Συρίας γύρω από τη Ράκα, στον οποίο συμμετέχουν μαχητές του ISIS (τρομοκρατική οργάνωση που έχει απαγορευτεί στη Ρωσία), εκπρόσωποι άλλων τρομοκρατικών ομάδων και μέλη τοπικών αραβικών φυλών. Στόχος της Ουάσινγκτον είναι να αποσταθεροποιήσει την κατάσταση στη Συρία μέσω της χρήσης μαχητών εναντίον των νόμιμων αρχών της ΣΑΔ. Κατά συνέπεια, μπροστά σε μια τέτοια απειλή, η Τουρκία και η Συρία, με βάση τα εθνικά τους συμφέροντα, βρίσκουν μια ενιαία προσέγγιση κατά των δυνάμεων της διεθνούς τρομοκρατίας.
Τα ζητήματα της επακόλουθης απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων από μέρος των βόρειων εδαφών της Συρίας και της επιστροφής των Σύρων προσφύγων από τις νοτιοανατολικές περιοχές της Τουρκίας θα απαιτήσουν, πρώτον, χρόνο, δεύτερον, τη συνέχιση της πολιτικής διαδικασίας του διαλόγου και, τρίτον, ανθρωπιστική συνεργασία. Ως αποτέλεσμα, η Τουρκία και η Συρία αποφάσισαν να συνεχίσουν τις εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις.
Με τη σειρά του, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, αποτιμώντας θετικά τη συνάντηση του Μαΐου με τους συναδέλφους του, ορθά τόνισε ότι η επιτυχία των τουρκοσυριακών σχέσεων θα δώσει νέες προοπτικές και ευκαιρίες για το “σχήμα της Αστάνα” για την επίλυση της συριακής κρίσης και την ενίσχυση της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή.
Η επίλυση των οξύτατων τουρκοσυριακών αντιθέσεων με τη συνδρομή της Ρωσίας και τη συμμετοχή του Ιράν θα δημιουργήσει σίγουρα νέα δεδομένα στη Μέση Ανατολή. Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ και η διπλωματία τους θα χάσουν έδαφος στην περιοχή, όπου οι βασικοί παίκτες θα δείξουν αποφασιστικότητα να αποκαταστήσουν την ειρήνη και την τάξη στη Συρία με τις δικές τους δυνατότητες. Μετά από αυτό, μια νέα σελίδα επιτυχημένης διπλωματίας θα μπορούσε να ανοίξει για την Τουρκία για να διαμορφώσει μια βιώσιμη περιφερειακή ασφάλεια σε συνεργασία με τη Ρωσία, το Ιράν, τη Συρία (άλλες χώρες της Αραβικής Ανατολής) και την Κίνα. Αυτή δεν είναι η προοπτική της πραγματικής υλοποίησης της νεο-οθωμανικής θέσης του Αχμέτ Νταβούτογλου για “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες”;
Aleksandr SVARANTS, PhD
Με πληροφορίες από astutenews.com
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.