Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν πραγματοποιεί μια καταιγιστική περιοδεία σε αφρικανικές πρωτεύουσες, καθώς προσπαθεί να μετατοπίσει τη γαλλική πολιτική στην ήπειρο μακριά από τη στρατιωτική εμπλοκή.
Δύσκολα μπορεί να κατηγορηθεί ότι αγνοεί την Αφρική – αυτό είναι το 18ο προεδρικό του ταξίδι – αλλά αυτό έρχεται σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός από την Κίνα και τη Ρωσία αυξάνεται συνεχώς και η δυσαρέσκεια για τους στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της Γαλλίας και των πρώην αποικιοκρατών της, τους οποίους ορισμένοι βλέπουν ως μια μορφή συνεχούς εκμετάλλευσης.
Και επιμένει ότι θα επιστρέψει, ξανά και ξανά, σε μια ήπειρο την οποία θεωρεί κρίσιμο εταίρο για την Ευρώπη στην αντιμετώπιση των μεγάλων παγκόσμιων ζητημάτων κατά τις επόμενες δεκαετίες.
Αν και η Ουκρανία κυριαρχεί αναπόφευκτα στη διεθνή διπλωματική ατζέντα, ο κ. Μακρόν πιστεύει ότι το Παρίσι και οι Βρυξέλλες δεν έχουν την πολυτέλεια να παραμελούν την Αφρική. Παρουσιάζει προκλήσεις και τεράστιες αναπτυξιακές ευκαιρίες, με έναν νεανικό δυναμισμό που, όπως υποστηρίζει, θα συμβάλει τα μέγιστα στη μελλοντική ανάπτυξη της ίδιας της Ευρώπης.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας έχει επίσης έντονη επίγνωση του τρόπου με τον οποίο άλλα έθνη επιδιώκουν να επεκτείνουν τη δική τους επιρροή νότια της Σαχάρας.
Η Ρωσία, ελπίζοντας να αποκαταστήσει την επιρροή που είχε χάσει από τις δεκαετίες του Ψυχρού Πολέμου, προσφέρει υποστήριξη ασφαλείας σε κυβερνήσεις που αισθάνονται ότι απειλούνται ή ότι είναι απομονωμένες από το διεθνές ρεύμα: μισθοφόροι του στρατιωτικού εργολάβου Wagner, που συνδέεται με το Κρεμλίνο, επιχειρούν τώρα στο Μάλι και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, όπου έχουν κατηγορηθεί για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Κίνα είναι ένας μαζικός χρηματοδότης και κατασκευαστής υποδομών, αν και με όρους που ο κ. Μακρόν φοβάται ότι θα μπορούσαν να παγιδεύσουν ορισμένες χώρες σε κρίση χρέους. Η Τουρκία και η Ινδία δραστηριοποιούνται επίσης όλο και περισσότερο.
Και σε ολόκληρη την περιοχή, το λαϊκό αντι-γαλλικό συναίσθημα υποδαυλίζεται από ζωηρά μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία το Παρίσι δεν έχει βρει μέχρι στιγμής αποτελεσματική απάντηση.
Σε μια μακροσκελή ομιλία το βράδυ της Δευτέρας, για να προετοιμάσει το έδαφος για την τελευταία του περιοδεία, ο πρόεδρος επιβεβαίωσε τη δική του στρατηγική για τη διατήρηση ενός ρόλου για τη Γαλλία σε αυτό το όλο και πιο ανταγωνιστικό πεδίο. Ήταν ένα μήνυμα που απευθυνόταν τόσο στους Αφρικανούς όσο και στο δικό του εγχώριο ακροατήριο.
Δεν πιστεύει ότι η Γαλλία θα πρέπει να προσπαθήσει να ταιριάξει με τη ρωσική προσπάθεια ασφάλειας, επεκτείνοντας εκ νέου τη δική της στρατιωτική παρουσία για να φτάσει σε αυτό που προσφέρει η Μόσχα.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό δύσκολα θα ήταν μια επιλογή όταν το Παρίσι έχει αναγκαστεί να αποσύρει τα στρατεύματά του από το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο, όπου οι στρατιωτικές χούντες που είναι τώρα επικεφαλής επιδιώκουν να αποστασιοποιηθούν από την πρώην αποικιακή δύναμη και στις δύο χώρες.
Αντ’ αυτού, στοχεύει να αναπροσανατολίσει τη γαλλική υποστήριξη ώστε να επικεντρωθεί περισσότερο στην εκπαίδευση και την τεχνική υποστήριξη των αφρικανικών ενόπλων δυνάμεων, με μειωμένο αριθμό στρατευμάτων και προγράμματα στρατιωτικής συνεργασίας προσαρμοσμένα στα συγκεκριμένα αιτήματα των επιμέρους χωρών.
Και αυτή την εβδομάδα ο κ. Μακρόν προχώρησε αυτή την πολιτική ένα βήμα παραπέρα, ανακοινώνοντας ότι οι υπόλοιπες γαλλικές βάσεις στην Αφρική – στη Σενεγάλη, την Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκαμπόν – θα είναι πλέον συνδιαχειριζόμενες και κοινές με τις δυνάμεις των χωρών υποδοχής, και θα είναι διαθέσιμες ακόμη και για την υποδοχή άλλων εξωτερικών εταίρων, εάν οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών το επιθυμούν. Μόνο η βάση στο Τζιμπουτί, που βρίσκεται σε στρατηγική θέση στις εκβολές της Ερυθράς Θάλασσας, θα παραμείνει αποκλειστικά γαλλική.
Επισήμανε ότι η βάση στο Αμπιτζάν, στην Ακτή Ελεφαντοστού, είναι σε καλή θέση για την εκπαίδευση στρατευμάτων από τα διάφορα κράτη της Δυτικής Αφρικής που συνεργάζονται τώρα στις προσπάθειες να αποτρέψουν τις τζιχαντιστικές ομάδες στο Σαχέλ από το να προωθηθούν νότια προς τις ακτές.
Αλλά είναι επίσης ανήσυχος να συνεχίσει τη διαφοροποίηση της γαλλικής δέσμευσης σε έναν πολύ ευρύτερο καμβά, αγγίζοντας τον πολιτισμό, την ιστορία, τη μετανάστευση, το εμπόριο, την ανάπτυξη και ακόμη και τη μεταρρύθμιση του φράγκου CFA – ένα νόμισμα που χρησιμοποιείται από 14 χώρες και είναι συνδεδεμένο με το ευρώ υπό την εγγύηση που παρέχει το Παρίσι.
Υπάρχει αυξανόμενη αντίθεση στη χρήση αυτού του νομίσματος, το οποίο ορισμένοι θεωρούν ως μια μορφή νεοαποικιοκρατίας, αν και οι υποστηρικτές του λένε ότι συμβάλλει στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Ο κ. Μακρόν εγκαινίασε για πρώτη φορά αυτή την προσέγγιση σε μια υψηλού προφίλ ομιλία για την Αφρική τον Νοέμβριο του 2017, μπροστά σε ένα ακροατήριο φοιτητών σε ένα αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Ουαγκαντούγκου στην Μπουρκίνα Φάσο.
Και την συνέχισε τα τελευταία πέντε χρόνια, σε μια προσπάθεια να μετασχηματίσει τις αντιλήψεις και από τις δύο πλευρές.
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις στο Παρίσι, ιδίως τη δεκαετία του 1990, είχαν ήδη επιδιώξει να απομακρυνθούν από το παλιό δίκτυο των αμοιβαία εφησυχασμένων ειδικών δεσμών μεταξύ των αφρικανικών και των γαλλικών ελίτ που περικλείονται στον όρο “Françafrique”, στρεφόμενες αντίθετα προς την ισχυρότερη υποστήριξη της δημοκρατίας και της ανάπτυξης από τα κάτω.
Ωστόσο, ο κ. Μακρόν προχώρησε περισσότερο στην αντιμετώπιση των επώδυνων και ενίοτε ντροπιαστικών επεισοδίων του παρελθόντος, αναθέτοντας σε ιστορικούς να συντάξουν εκθέσεις που εξετάζουν με αμείλικτο τρόπο το ιστορικό της Γαλλίας στον πόλεμο για την ανεξαρτησία της Αλγερίας και τα γεγονότα γύρω από τη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994.
Ένα πρόγραμμα επιστροφής θησαυρών που λεηλατήθηκαν κατά την αποικιοκρατική εποχή έχει ήδη οδηγήσει στην επιστροφή ενός τοτεμικού σπαθιού της Σενεγάλης και τμήματος ενός βασιλικού θρόνου της Μαδαγασκάρης, ενώ αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από το βασίλειο του Νταχομέι έχουν σταλεί πίσω στο Μπενίν και έχουν ληφθεί μέτρα για την επιστροφή ενός εμβληματικού τυμπάνου του Ελεφαντοστού.
Παράλληλα με αυτή την προσπάθεια συμφιλίωσης για την ιστορία του παρελθόντος, ο κ. Μακρόν επιδιώκει να εμβαθύνει τις σημερινές πολιτιστικές συνδέσεις και την ανταλλαγή ιδεών. Έχει ανακοινώσει προγράμματα για την προώθηση της αθλητικής κατάρτισης και για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε βίζες για τους Αφρικανούς για μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία.
Ωστόσο, ο δημόσιος αντίκτυπος αυτών των πρωτοβουλιών, ιδίως στα μάτια της αφρικανικής κοινής γνώμης, έχει σε μεγάλο βαθμό χαθεί κατά τη διάρκεια ετών κατά τα οποία η πιο εξέχουσα διάσταση της γαλλικής δέσμευσης ήταν ο στρατιωτικός αγώνας κατά των μαχητικών ομάδων στο Σαχέλ
Η αυξανόμενη διαμάχη ήρθε να περιβάλει τις επιχειρήσεις της γαλλικής δύναμης Barkhane, η οποία αποσύρθηκε τελικά από το Μάλι τον περασμένο Αύγουστο. Αυτό τροφοδότησε μια έξαρση του λαϊκιστικού εθνικισμού σε ορισμένες χώρες και μια πιο γενικευμένη δυσαρέσκεια για τη Γαλλία στο μεγαλύτερο μέρος της γαλλόφωνης Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, ιδίως μεταξύ της αστικής νεολαίας.
Έχοντας υποκινήσει μια στροφή προς μια στρατιωτική προσέγγιση με χαμηλότερο προφίλ και περισσότερη συνεργασία, ο κ. Μακρόν προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την περιοδεία τεσσάρων χωρών αυτής της εβδομάδας για να αναζωογονήσει αυτή την ευρύτερη ατζέντα μεταρρυθμίσεων και αλλαγών.
Αλλά ακόμη και αυτό το ταξίδι θα ταλαιπωρηθεί από τις γνωστές πολιτικές επιπλοκές.
Υπήρξαν αντιγαλλικές διαδηλώσεις στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ενόψει της επίσκεψής του. Επιπλέον, οι αντίπαλοι του προέδρου της Γκαμπόν Ali Bongo Ondimba και του προέδρου της ΛΔ Κονγκό Félix Tshisekedi διαμαρτύρονται ότι η επίσκεψη του κ. Μακρόν θα μπορούσε να εκληφθεί ως παρέμβαση για την ενίσχυση της εικόνας των εν ενεργεία ηγετών τους σε μια χρονιά εκλογών και για τις δύο χώρες.
Με πληροφορίες από bbc.com
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.