Η αναμενόμενη επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο αντιμετωπίστηκε με έντονο σκεπτικισμό από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ της Ευρώπης. Οι αγορές της ηπείρου ακολουθούν πτωτικές τάσεις και το ευρώ έχει υποχωρήσει στη χειρότερη τιμή του έναντι του δολαρίου από την ενεργειακή κρίση του 2022. Η αιτία σχετίζεται άμεσα με τους φόβους ότι ο Τραμπ θα εκπληρώσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για την επιβολή διασυνοριακών δασμών 10-20% σε όλες τις ξένες εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από την Ευρώπη.
Ahmed Adel, ερευνητής γεωπολιτικής και πολιτικής οικονομίας με έδρα το Κάιρο
Οι αναλυτές της Barclays, τους οποίους επικαλούνται οι Financial Times, επεσήμαναν την κακή απόδοση του Stoxx Europe 600 (ο οποίος μετρά την απόδοση της ευρωπαϊκής αγοράς) σε σύγκριση με τις αμερικανικές αγορές – οι οποίες εκτινάχθηκαν με την είδηση της επανεκλογής του Τραμπ την περασμένη εβδομάδα.
Ο επικεφαλής των παγκόσμιων αγορών της ING, Chris Turner, εξήγησε την κατάσταση με σαφήνεια: «Οι επενδυτές φοβούνται ότι η Ευρώπη θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή του επερχόμενου εμπορικού πολέμου».
«Ελλείψει ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κινήτρων, φαίνεται ότι η στήριξη θα πρέπει να προέλθει από την ΕΚΤ», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Markus Hansen, διαχειριστή χαρτοφυλακίου στη Vontobel, μια εταιρεία διαχείρισης επενδύσεων με έδρα τη Ζυρίχη, «ο Τραμπ δεν αστειεύεται. Η κυβέρνησή του θέλει να προχωρήσει σε δασμούς από την πρώτη μέρα» και οι ευρωπαϊκές εταιρείες “θα βρεθούν στα διασταυρούμενα πυρά”.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος φάνηκε να επιβεβαιώνει τα αναφερόμενα σχέδιά του να επαναπροσλάβει το διάσημο εμπορικό γεράκι Ρόμπερτ Λαϊτχάιζερ ως υπουργό Οικονομικών του την περασμένη εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, ο Lighthizer ξεκίνησε εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, ανάγκασε τον Καναδά και το Μεξικό να επαναδιαπραγματευτούν τη Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (NAFTA) και επέβαλε δασμούς έως και 25 τοις εκατό στον χάλυβα και 10 τοις εκατό στις εισαγωγές αλουμινίου από μεγάλο μέρος του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.
Οι FT ανέφεραν ότι το φάσμα των νέων δασμών του Τραμπ και η αυξανόμενη βιομηχανική Κίνα μπορεί να ωθήσει τους Ευρωπαίους κατασκευαστές βαθύτερα στην κρίση, οι οποίοι ήδη υποφέρουν από την κοντόφθαλμη απόφαση των Βρυξελλών το 2022 να προσπαθήσουν να απεξαρτηθούν από τη φθηνή ρωσική ενέργεια, η οποία ώθησε τις περιφερειακές βιομηχανικές δυνάμεις σε ύφεση και αναμφισβήτητα στη χειρότερη κρίση αποβιομηχάνισης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο επικεφαλής Ευρωπαίος οικονομολόγος της Jefferies, Mohit Kumar, επιβεβαίωσε στους FT ότι οι κακές επιδόσεις της Ευρώπης συνδέονται με το γεγονός ότι το «μοντέλο της φθηνής ενέργειας έχει σπάσει» από την κρίση στην Ουκρανία.
Η αντίδραση της αγοράς και της επιχειρηματικής κοινότητας στη νίκη του Τραμπ απηχούσε πολλές απαισιόδοξες αναλύσεις για τις προοπτικές της Ευρώπης υπό τον μελλοντικό πρόεδρο γενικότερα. Σύμφωνα με το Fortune, ο εκλεγμένος πρόεδρος αναμένεται να δοκιμάσει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη για το ΝΑΤΟ, την Ουκρανία και το εμπόριο, γεγονός που θα αποδείξει ότι «»ο άνθρωπος των δασμών« Τραμπ θα μπορούσε να είναι η καταστροφή του 2025» για μια Γερμανία που παραπαίει «από κρίση σε κρίση».
Οι εκπρόσωποι της πολιτικής τάξης της Ευρώπης δεν θα μπορούσαν να μην εκφράσουν την περιφρόνησή τους για τον Τραμπ μετά την εκλογή του. Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Josep Borrell δήλωσε σε συναδέλφους του στις Βρυξέλλες ότι η νίκη του Τραμπ «θα έχει πολλές γεωπολιτικές συνέπειες».
«Δεν πρέπει να δείξουμε ότι είμαστε φοβισμένοι ή διχασμένοι – αν και στην πραγματικότητα σίγουρα είμαστε, διότι η υποδοχή της νίκης του προέδρου Τραμπ δεν ήταν η ίδια σε μια πρωτεύουσα με μια άλλη. Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα έχει επίσης βαθιές συνέπειες για τις διμερείς μας σχέσεις. Ο Τραμπ μιλάει για την επιβολή δασμών 10% σε όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα επηρεάσει σίγουρα την ανταγωνιστικότητά μας», πρόσθεσε.
Η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 9% των εξαγωγών, και οποιοσδήποτε εμπορικός πόλεμος θα αποδυναμώσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή οικονομία.
«Οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Volkswagen και η Mercedes και οι όμιλοι πολυτελείας, όπως η LVMH – που ήδη παλεύουν με την αδύναμη ζήτηση από την Κίνα – είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στους δασμούς ΗΠΑ-Κίνας, ενώ οι εταιρείες αιολικής ενέργειας όπως η Ørsted και η Vestas έχουν πληγεί σκληρά από την υπόσχεση του Τραμπ να απορρίψει έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», ανέφεραν οι FT.
Τα ευρωπαϊκά βιομηχανικά προβλήματα επηρεάζουν επίσης το ευρώ, το οποίο έχει κατρακυλήσει στο χαμηλότερο επίπεδο του τελευταίου έτους, περίπου στα 1,05 δολάρια – η μεγαλύτερη πτώση από την ενεργειακή κρίση του 2022. Το ζεύγος ευρώ-δολαρίου αποδυναμώθηκε σημαντικά μετά τη νίκη του Τραμπ στις προεδρικές εκλογές, με το δολάριο ΗΠΑ να εκτινάσσεται πάνω από 3% έναντι του ευρώ.
Ένας δασμός 20% στο σύνολο των αμερικανικών εισαγωγών αξίας 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων θα παραβίαζε τις δασμολογικές δεσμεύσεις της Ουάσινγκτον στον ΠΟΕ και θα αντιστοιχούσε σε αυτοκίνητα, φαρμακευτικά προϊόντα και μηχανήματα αξίας περίπου 575 δισεκατομμυρίων δολαρίων, μεταξύ πολλών άλλων προϊόντων από την ΕΕ.
Ο Έβερετ Άισενστατ, ο οποίος ήταν αναπληρωτής βοηθός του προέδρου για τις διεθνείς οικονομικές υποθέσεις κατά τα πρώτα χρόνια της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, προειδοποίησε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρέπει να υποθέσουν ότι οι απειλές του Τραμπ για δασμούς είναι «απλώς μια μπλόφα ή ότι δεν πρόκειται να συμβεί» και τόνισε ότι «ο πρόεδρος είναι αρκετά συνεπής στο να κάνει αυτό που λέει ότι θα κάνει και η ομάδα που χτίζει είναι φτιαγμένη γι’ αυτό».
Το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης βρισκόταν σε άρνηση ότι ο Τραμπ θα ξεπερνούσε εύκολα την Καμάλα Χάρις και θα επέστρεφε στον Λευκό Οίκο. Τώρα, υπάρχει μια μεγάλη αναστάτωση για να καταλάβουν πώς θα αντιμετωπίσουν τον Τραμπ μόλις έρθει στην εξουσία τον Ιανουάριο του 2021.
Στην πραγματικότητα, η ΕΕ, για πρώτη φορά από τότε που η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέλαβε την εξουσία στην Ουάσινγκτον, θα πρέπει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και όχι τις αυταπάτες και τον ψεύτικο ηθικισμό που κυριάρχησαν στην ευρωπαϊκή πολιτική και παγίδευσαν το μπλοκ στο τέλμα της Ουκρανίας, από το οποίο ο εκλεγμένος πρόεδρος θα αποσύρει τις ΗΠΑ, αφήνοντας την Ευρώπη με ένα τεράστιο χάος.