Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί γεωστρατηγική “πλατφόρμα” για Ελλάδα, Τουρκία και τις μεγάλες δυνάμεις. Από τη δεκαετία του 1970, η Άγκυρα επιδιώκει:
-
Να αναγνωριστεί τουρκική “συνεισφορά” στον ενεργειακό πλούτο της περιοχής
-
Να αποτρέψει την οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας–Κύπρου–Αιγύπτου
-
Να προωθήσει τη θεωρία της “Γαλάζιας Πατρίδας”, που επεκτείνει τη θαλάσσια τουρκική κυριαρχία ως τα όρια της Κρήτης και Ρόδου
Η κρίση του 2020 (με το Oruc Reis και τις NAVTEX) κορύφωσε την ένταση, ωστόσο από το 2023-2024 παρατηρείται αλλαγή ρητορικής εκ μέρους της Άγκυρας.
Ανάλυση – Η νέα τακτική της Άγκυρας…
– Από τις προκλήσεις στη “διπλωματία 2.0”
Ο Ταγίπ Ερντογάν, μετά την εκλογική του νίκη το 2023, επανέφερε το δόγμα της “προβολής ισχύος μέσω ήρεμων κινήσεων”. Δηλαδή:
-
Παύση προκλητικών NAVTEX για μεγάλο διάστημα
-
Προσέγγιση με Αίγυπτο και Ισραήλ
-
Χρήση διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, ICAO) για να προβάλλει τις τουρκικές θέσεις ως “νόμιμες”
Παράλληλα, όμως, συνεχίζει:
-
Την παρουσία πολεμικών σκαφών και drones στο Καστελλόριζο και νότια της Κρήτης
-
Τις γεωτρήσεις με Fatih και Kanuni εντός “διαφιλονικούμενων” περιοχών
-
Τη συντήρηση της “Γαλάζιας Πατρίδας” στα στρατιωτικά δόγματα και ασκήσεις
– Συμμαχίες μέσω… αερίου
Η Τουρκία επιχειρεί να πείσει κράτη όπως η Λιβύη, το Κατάρ, η Παλαιστινιακή Αρχή, ακόμα και τον Λίβανο να συμμετέχουν σε νέες “τουρκικές ΑΟΖ”, ανατρέποντας τον χάρτη που στηρίζεται σε διεθνείς συμφωνίες.
Το μήνυμα είναι σαφές:
“Δεν σας συμφέρει να τα βρείτε με Ελλάδα–Κύπρο. Ελάτε μαζί μας να εξορύξουμε.”
Η στρατηγική απάντηση της Ελλάδας…
Η Ελλάδα, σε συνεργασία με Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο και ΗΠΑ, έχει διαμορφώσει ένα πλέγμα αποτροπής και συμμαχιών, που βασίζεται σε:
-
Αμυντικές συμφωνίες με ΗΠΑ και Γαλλία
-
Στρατιωτική ενίσχυση των νησιών
-
Ενίσχυση της ελληνικής ναυτικής παρουσίας στο νοτιοανατολικό Αιγαίο
Παράλληλα:
-
Προχωρά στην οριοθέτηση ΑΟΖ με Ιταλία, Αίγυπτο και Αλβανία
-
Διατηρεί υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα (ειδικά στο ΠΝ και την ΠΑ)
-
Ενισχύει τη διπλωματία με ΕΕ και ΗΠΑ, ώστε να καταγράφονται και να αποτρέπονται οι τουρκικές προκλήσεις
Σημεία Τριβής…
-
Το Καστελλόριζο
Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει επήρεια στο νησί και επιμένει ότι “κόβει” την τουρκική έξοδο στη Μεσόγειο. -
Το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο
Αν και απορρίπτεται διεθνώς, η Τουρκία το διατηρεί ενεργό, προκαλώντας διπλωματική σύγχυση. -
Η Ρόδος και η Κρήτη
Επανεμφανίζονται έμμεσες αμφισβητήσεις επήρειας από think tanks και αναλύσεις στην Τουρκία, με αιχμές για “μεγάλα νησιά με άδεια στρατιωτική ισχύ”.
Διεθνής Διάσταση…
Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί πεδίο:
-
Ενεργειακής σύγκρουσης Ε.Ε.–Ρωσίας
-
Στρατιωτικής προβολής ΗΠΑ–ΝΑΤΟ έναντι Ρωσίας και Κίνας
-
Πολιτικής ρευστότητας μετά την κρίση στη Μέση Ανατολή
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν σταθερότητα χωρίς να ενοχλήσουν πολύ την Τουρκία, ενώ η Ε.Ε. προσπαθεί να στηρίξει Ελλάδα–Κύπρο αλλά δεν επιβάλλει κυρώσεις.
Εκτίμηση – Τι έρχεται…
Η Τουρκία φαίνεται να ετοιμάζει “διπλό παιχνίδι”:
-
Με τη μία επιδιώκει επαναπροσέγγιση με Δύση (για F-16, οικονομική ανάσα)
-
Από την άλλη παγώνει προσωρινά τις εντάσεις για να ανασυνταχθεί
Δεν αποκλείεται το 2025 να έχουμε νέο γύρο εντάσεων, ειδικά αν:
-
Η Ελλάδα προχωρήσει σε πλήρη οριοθέτηση ΑΟΖ με Κύπρο
-
Η Τουρκία νιώσει ότι “χάνει το παιχνίδι” στην Ανατολική Μεσόγειο
-
Ξεσπάσει ενεργειακή ή στρατιωτική κρίση στη Μέση Ανατολή
Επιπτώσεις για την Ελλάδα…
-
Πρέπει να συνδυάζει αποτροπή και ψυχραιμία
-
Να μην επαναπαύεται από την “ηρεμία” των τελευταίων μηνών
-
Να συνεχίσει τη διεθνή προβολή του νομικού της πλαισίου
-
Να εστιάσει στην ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας με Γαλλία και Ισραήλ
Η Ανατολική Μεσόγειος παραμένει ένα σκάκι υψηλού κινδύνου, όπου η Τουρκία δεν έχει αλλάξει στρατηγική – απλώς αλλάζει προσωπεία.