Εφόσον δεν γίνει Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος από λάθος υπολογισμό, τότε η Ουκρανία θα παραμείνει τυπικά υπό τον πολιτικό έλεγχο των εκπροσώπων της, ανεξάρτητα από το ποιοι θα είναι μέχρι τότε, ενώ το δυτικό τμήμα που ανήκε στην Πολωνία θα υπαχθεί στη “σφαίρα οικονομικής επιρροής” της. Η επίσημη επανένταξη είναι απίθανη όμως για κοινωνικοοικονομικούς λόγους, πόσο μάλλον για την έλλειψη δημόσιας υποστήριξης, αν και μια συνομοσπονδία κάποιου είδους θα μπορούσε τελικά να διαμορφωθεί σε μεταγενέστερο χρόνο.
Γράφει ο Andrew Korybko
Είμαι Αμερικανός πολιτικός αναλυτής με έδρα τη Μόσχα και ειδικεύομαι στην παγκόσμια συστημική μετάβαση προς την πολυπολικότητα.
Ο πρόεδρος της Πολωνίας Ντούντα και ο πρωθυπουργός Τουσκ συναντήθηκαν με τον Μπάιντεν στην Ουάσινγκτον για να τιμήσουν το τέταρτο αιώνα συμμετοχής της χώρας τους στο ΝΑΤΟ, κατά τη διάρκεια του οποίου αυτοί οι σκληροί πολιτικοί αντίπαλοι άσκησαν πιέσεις για περισσότερη βοήθεια προς την Ουκρανία σε αυτό που το Politico περιέγραψε ως “απολύτως μοναδικό σημάδι πολιτικής ενότητας”. Παρόλο που ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Wziatek διέψευσε πρόσφατα τη σιωπηρή υποστήριξη του υπουργού Εξωτερικών Sikorski στην πρόταση του Γάλλου προέδρου Macron για συμβατική επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, το σενάριο αυτό δεν μπορεί ακόμη να αποκλειστεί.
Ο πρόεδρος Πούτιν μόλις προειδοποίησε σε συνέντευξή του που προβλήθηκε την επομένη της συνάντησης αυτών των ηγετών ότι:
“Εάν, ας πούμε, τα πολωνικά στρατεύματα εισέλθουν στο ουκρανικό έδαφος για να προστατεύσουν – όπως λέγεται – τα ουκρανο-λευκορωσικά σύνορα, για παράδειγμα, ή σε κάποια άλλα μέρη προκειμένου να απελευθερώσουν ουκρανικά στρατιωτικά αποσπάσματα για να συμμετάσχουν σε εχθροπραξίες στη γραμμή επαφής, τότε νομίζω ότι τα πολωνικά στρατεύματα δεν θα φύγουν ποτέ. Λοιπόν, έτσι μου φαίνεται.
Διότι θα θέλουν να επιστρέψουν… ονειρεύονται, θέλουν να επιστρέψουν τα εδάφη που θεωρούν ιστορικά δικά τους και τα οποία τους πήρε ο Πατέρας των Εθνών, ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν, και τα μετέφερε στην Ουκρανία. Φυσικά, τα θέλουν πίσω. Και αν εισέλθουν εκεί επίσημες πολωνικές μονάδες, είναι απίθανο να φύγουν”.
Η εκτίμησή του θα αναλυθεί τώρα υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων, προκειμένου να εκτιμηθεί η ακρίβειά της.
Τον περασμένο Ιούλιο εξηγήθηκε “Πώς η Πολωνία παίρνει πονηρά τον έλεγχο της Δυτικής Ουκρανίας” με οικονομικά μέσα αντί για στρατιωτικά, επειδή τα πρώτα θεωρούνται πολύ πιο αποδοτικά και λιγότερο επικίνδυνα. Εν τω μεταξύ, αυτό το κομμάτι εδώ από τον Ιανουάριο εξηγούσε γιατί τα σχέδια των Ούγγρων και Ρουμάνων λαϊκιστών να επανενσωματώσουν τα εδάφη που έχασαν τα έθνη τους από την Ουκρανία είναι απίθανο λόγω της δυσκολίας που δημιουργεί η εντελώς διαφορετική δημογραφική τους κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία είναι επίσης σχετική με την Πολωνία.
Μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου, ωστόσο, οι στρατιωτικοστρατηγικοί υπολογισμοί άλλαξαν δραστικά, αφού η νίκη της Ρωσίας στην Αβντέεβκα έκανε πιο πιθανό από ποτέ ότι θα μπορούσε να επιτύχει μια διάσπαση της γραμμής επαφής (LOC) μέχρι κάποια στιγμή αργότερα φέτος. Αυτή η εξέλιξη ήταν που ώθησε τον Μακρόν να προτείνει δημοσίως μια συμβατική επέμβαση του ΝΑΤΟ προς υποστήριξη της Ουκρανίας, προκειμένου να αποτραπεί η κατάρρευση της χώρας αυτής και να χαραχθεί μια κόκκινη γραμμή στην άμμο όσο το δυνατόν ανατολικότερα για να σταματήσει ο ρωσικός ατμομηχανή σε αυτό το σενάριο.
Οι περισσότεροι δυτικοί ηγέτες αντέδρασαν ψύχραιμα στην πρότασή του, με την αξιοσημείωτη εξαίρεση των χωρών της Βαλτικής και του Πολωνού υπουργού Εξωτερικών Σικόρσκι, αν και η σιωπηρή υποστήριξη του τελευταίου σε αυτή την πρόταση ήρθε μετά από μια εβδομάδα, αφού ο Τουσκ δήλωσε ότι αυτό δεν είναι στα χαρτιά και στη συνέχεια διαψεύστηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Άμυνας. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η ανάλυση εδώ υποστήριξε ότι η απροθυμία του Τουσκ οφείλεται στο φόβο ότι η Πολωνία θα μπορούσε να κρεμαστεί από το ΝΑΤΟ αν οι δυνάμεις της συγκρουστούν με τη Ρωσία, εξ ου και η ανάγκη εξασφάλισης της αμερικανικής έγκρισης.
Ελλείψει αυτού, η Πολωνία θα μπορούσε να αισθάνεται πιο σίγουρη για τη συμμετοχή της σε αυτή την αποστολή μαζί με τουλάχιστον την πυρηνικά εξοπλισμένη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες θα μπορούσαν να καταφύγουν σε πυρηνικό μπρα ντε φερ σε περίπτωση που οι ΗΠΑ συμβουλεύσουν το ΝΑΤΟ στο σύνολό του να μην εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης του Άρθρου 5 σε στρατεύματα των μελών του σε μια τρίτη χώρα. Το καλύτερο σενάριο από τη σκοπιά της Πολωνίας, ωστόσο, είναι ότι οι Αμερικανοί εγκρίνουν αυτή την αποστολή και συμφωνούν με την προαναφερθείσα νομικά αμφίβολη ερμηνεία, προκειμένου να έχουν τα νώτα τους αν συμβεί κάτι τέτοιο.
Ο διακομματικός παθολογικός φόβος της Πολωνίας για τη Ρωσία είναι ο λόγος για τον οποίο ο Ντούντα και ο Τουσκ θα μπορούσαν να πάνε το “απολύτως μοναδικό σημάδι πολιτικής ενότητας” στο επόμενο επίπεδο συμφωνώντας να επέμβουν συμβατικά στην Ουκρανία για να σταματήσουν τον ρωσικό ατμομηχανή σε περίπτωση που τα μέτωπα καταρρεύσουν στο προσεχές μέλλον. Ωστόσο, η επίσημη επανένταξη των εδαφών της πρώην Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας που έχασε από την Ουκρανία μετά το 1939 μπορεί να μην είναι εφικτή για κοινωνικοοικονομικούς λόγους και έλλειψη δημόσιας υποστήριξης, αλλά μια παρατεταμένη στρατιωτική παρουσία είναι δυνατή.
Για να εξηγήσουμε, η πολωνική οικονομία επιβραδύνθηκε απότομα πέρυσι και η δημοσκόπηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων από τον Ιανουάριο έδειξε ότι το 40% των Πολωνών θεωρεί τους Ουκρανούς ως απειλή, το οποίο είναι το υψηλότερο οπουδήποτε μεταξύ των 12 ευρωπαϊκών χωρών που εξέτασαν και ξεπερνά την Ουγγαρία που είναι σκεπτικιστική προς το Κίεβο κατά 3%. Η επίσημη επανένταξη των σημερινών ουκρανικών περιφερειών Λβοφ, Ιβάνο-Φρανκίβσκ, Τερνόπολη, Βολίν και Ρίβνε θα έφερνε πάνω από 6 εκατομμύρια Ουκρανούς στην Πολωνία ανά συνολικό εκτιμώμενο πληθυσμό τους το 2022.
Σε μια χώρα περίπου 37 εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι εθνο-θρησκευτικά ομοιογενής από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτό θα αύξανε τον πληθυσμό σε περίπου 43 εκατομμύρια και θα οδηγούσε στο να είναι πάνω από το 1/8 των πολιτών της μειονότητες, των οποίων η κοινωνικο-οικονομική ασφάλεια θα εξασφαλιζόταν από τους προ της “επανένωσης” φορολογούμενους. Η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη στην Πολωνία μετά το 1945 θα παραμεληθεί σχεδόν σίγουρα υπέρ της ανοικοδόμησης αυτών των “ανακτημένων εδαφών” και της βοήθειας προς τους κατοίκους τους να ανταποκριθούν στα σχετικά πρότυπα της Πολωνίας.
Επομένως, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί αυτό δεν θα ήταν δημοφιλές στις μάζες, το 40% των οποίων ήδη βλέπει τους Ουκρανούς ως απειλή, για να μην αναφέρουμε τους αγαπημένους αγρότες της Πολωνίας που ήδη μπλοκάρουν τα σύνορα για να εμποδίσουν την εισροή φθηνών ουκρανικών γεωργικών προϊόντων να καταστρέψει τα προς το ζην. Για το λόγο αυτό, είναι απίθανο είτε ο Ντούντα είτε ο Τουσκ να προχωρήσουν σε τέτοια σχέδια, αλλά μια παρατεταμένη στρατιωτική παρουσία εκεί είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα στο οποίο πιθανότατα θα συμφωνούσαν.
Αυτό που είπε ο πρόεδρος Πούτιν σχετικά με τα πολωνικά στρατεύματα που “προστατεύουν τα ουκρανο-λευκορωσικά σύνορα, για παράδειγμα, ή σε ορισμένα άλλα μέρη προκειμένου να απελευθερώσουν τα ουκρανικά στρατιωτικά αποσπάσματα για να συμμετάσχουν σε εχθροπραξίες στη γραμμή επαφής” είναι αξιόπιστο λόγω του ότι αυτό είναι προς το στρατιωτικό-στρατηγικό συμφέρον της Πολωνίας. Θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στη διατήρηση του νόμου και της τάξης σε περίπτωση κατάρρευσης του κράτους, εάν η Ρωσία επιτύχει διάσπαση της LOC, γεγονός που θα μπορούσε να αποτρέψει την εισροή ουκρανών μεταναστών/προσφύγων και να σταματήσει το λαθρεμπόριο όπλων.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι αυτά τα πολωνικά στρατεύματα θα μπορούσαν να διασφαλίσουν την προβλεπόμενη “σφαίρα οικονομικής επιρροής” της χώρας τους στη Δυτική Ουκρανία από την καταπάτηση από την G7 ενόψει των αναφερόμενων σχεδίων του μπλοκ αυτού να διορίσει εκεί έναν ειδικό απεσταλμένο που πιθανότατα θα αναλάβει να μοιράσει τις σφαίρες μεταξύ τους. Όχι μόνο αυτό, αλλά ο Ντούντα και ο Τουσκ μπορεί να έχουν υποσχεθεί στον Μπάιντεν ότι η έγκριση μιας συμβατικής πολωνικής επέμβασης στην Ουκρανία θα μπορούσε να δει τη Βαρσοβία να χρησιμοποιεί μέρος των κερδών της από εκεί για να αγοράσει περισσότερα αμερικανικά όπλα.
Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν τις δικές τους βιομηχανίες όπλων και συνεπώς είναι απίθανο να επανεπενδύσουν μέρος των κερδών τους από την Ουκρανία στις ΗΠΑ, οπότε η Ουάσινγκτον έχει ένα φυσικό οικονομικό κίνητρο να υποστηρίξει τη Βαρσοβία να υπερασπιστεί τη δική της προβλεπόμενη “σφαίρα” εκεί, εγκρίνοντας τη συμβατική της επέμβαση. Αν αυτό είναι όντως αυτό που επιδίωξαν ο Ντούντα και ο Τουσκ κατά τη συνάντησή τους με τον Μπάιντεν και οι ΗΠΑ συμφωνήσουν να μην κρεμάσουν την Πολωνία, τότε αυτό το επικίνδυνο σενάριο μπορεί να υλοποιηθεί αργά ή γρήγορα.
Εφόσον δεν προκύψει Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος από λάθος υπολογισμό, τότε η κουτσουρεμένη Ουκρανία θα παραμείνει τυπικά υπό τον πολιτικό έλεγχο των εκπροσώπων της, ανεξάρτητα από το ποιοι μπορεί να είναι μέχρι τότε, ενώ το δυτικό τμήμα που ανήκε στην Πολωνία θα υπαχθεί στη “σφαίρα οικονομικής επιρροής” της. Η επίσημη επανένταξη είναι απίθανη όμως για τους κοινωνικοοικονομικούς λόγους που εξηγήθηκαν, πόσο μάλλον για την έλλειψη δημόσιας υποστήριξης, αν και μια συνομοσπονδία κάποιου είδους θα μπορούσε τελικά να διαμορφωθεί σε μεταγενέστερο χρόνο.
Απόδοση στα ελληνικά Sahiel.gr σε συνεργασία με korybko.substack.com