Η αυξανόμενη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ της Κύπρου και των Ηνωμένων Πολιτειών έχει προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες στην Άγκυρα. Η τελευταία εξέλιξη που πυροδότησε αντιδράσεις είναι η πλήρης αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο, όπου οι Αμερικανοί προχωρούν σε εκσυγχρονισμό των υποδομών και εγκατάσταση αντιαεροπορικών συστημάτων.
Αμερικανική επένδυση στην αεροπορική βάση Πάφου
Οι ΗΠΑ επενδύουν στην επέκταση του διαδρόμου της βάσης ώστε να μπορεί να υποστηρίζει μεγαλύτερα αεροσκάφη, ενώ προγραμματίζονται νέες υποδομές, όπως εκσυγχρονισμένος πύργος ελέγχου και βελτιωμένες εγκαταστάσεις συντήρησης. Σημαντικό στοιχείο της συμφωνίας είναι η εγκατάσταση προηγμένων αντιαεροπορικών συστημάτων, τα οποία θα δημιουργήσουν μια «ασπίδα» προστασίας πάνω από την Κύπρο.
Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας της Κύπρου, Βασίλη Πάλμα, η αναβάθμιση στοχεύει στη φιλοξενία περισσότερων αεροσκαφών και στη διευκόλυνση ανθρωπιστικών και ειρηνευτικών αποστολών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρηματοδοτούν εξ ολοκλήρου το έργο, με κόστος που εκτιμάται στα 14 εκατ. ευρώ, ενώ η ολοκλήρωσή του αναμένεται εντός 18 μηνών.
Η ενόχληση της Τουρκίας και οι στρατηγικές ισορροπίες
Η Τουρκία έχει εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά της για την αυξανόμενη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο. Η Άγκυρα βλέπει τη νέα αεροπορική βάση ως απειλή, καθώς περιορίζει τη δυνατότητά της να προχωρήσει σε επιθετικές ενέργειες στην περιοχή.
Η αναβάθμιση της βάσης συνδέεται άμεσα με τη στρατηγική σχέση Κύπρου – ΝΑΤΟ, καθώς η Λευκωσία επιδιώκει να εμβαθύνει τη συνεργασία της με τη Συμμαχία. Επιπλέον, η αεροπορική βάση δεν θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τις ΗΠΑ, αλλά και από άλλες συμμαχικές χώρες, όπως το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Αίγυπτος και κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Η στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η σχέση της Κύπρου με το Ισραήλ, καθώς οι δύο χώρες διατηρούν ισχυρούς στρατιωτικούς και ενεργειακούς δεσμούς. Όπως τόνισε ο Βασίλης Πάλμας, «οι Ισραηλινοί είναι οι πλησιέστεροι γείτονές μας, με δυνατότητα άμεσης αντίδρασης σε περίπτωση κρίσης». Το Ισραήλ αναμένεται να έχει προνομιακή πρόσβαση στη βάση της Πάφου, ενισχύοντας την περιφερειακή συνεργασία ασφαλείας.
Νέα ναυτική βάση στο Μαρί – Ακόμη μία αμερικανική επένδυση
Παράλληλα με την αεροπορική βάση, προχωρούν οι σχεδιασμοί για την αναβάθμιση της ναυτικής βάσης στο Μαρί, με στόχο να μπορεί να φιλοξενήσει πολεμικά πλοία και υποβρύχια. Το έργο αυτό, κόστους 206 εκατ. ευρώ, αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2028, με την πιθανή συμμετοχή των ΗΠΑ και πιθανή συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε.
Η επέκταση των στρατιωτικών υποδομών καθιστά την Κύπρο βασικό γεωπολιτικό παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο, αναβαθμίζοντας τον ρόλο της ως στρατηγικού συμμάχου της Δύσης.
Η Τουρκία τρέμει τις γεωτρήσεις στο Οικόπεδο 5
Πέρα από τις στρατιωτικές εξελίξεις, ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί έντονο εκνευρισμό στην Άγκυρα είναι οι επερχόμενες γεωτρήσεις στο Οικόπεδο 5 της κυπριακής ΑΟΖ. Οι ενεργειακοί κολοσσοί ExxonMobil και Qatar Energy έχουν ήδη ανακοινώσει τη δραστηριοποίησή τους στην περιοχή, ενώ η κυπριακή κυβέρνηση έχει εκδώσει σχετικές NAVTEX, προκαλώντας την οργή της Τουρκίας.
Η Άγκυρα θεωρεί τις έρευνες αυτές ως απειλή για τις δικές της γεωπολιτικές επιδιώξεις, όμως η παρουσία αμερικανικών και συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή καθιστά οποιαδήποτε τουρκική πρόκληση εξαιρετικά επικίνδυνη.
Συμπέρασμα: Κύπρος και ΗΠΑ ενισχύουν τη στρατιωτική συνεργασία
Η Κύπρος επενδύει στη στρατηγική της ασφάλεια μέσα από τη στενότερη σχέση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Οι αμερικανικές επενδύσεις σε στρατιωτικές υποδομές και η ενίσχυση της αεροπορικής και ναυτικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο δημιουργούν νέες ισορροπίες ισχύος.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία βλέπει να περιορίζεται η δυνατότητά της να επηρεάζει τις εξελίξεις στην Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή, γεγονός που την οδηγεί σε έντονες αντιδράσεις. Οι γεωπολιτικές εξελίξεις των επόμενων μηνών θα κρίνουν εάν η ένταση θα κορυφωθεί ή εάν η νέα ισορροπία δυνάμεων θα οδηγήσει σε ένα πιο σταθερό τοπίο στην περιοχή.
Α.Β