Λόγω του γεγονότος ότι το πετρέλαιο είναι πάντα ένας γεωπολιτικός παράγοντας, η ιστορία του τελευταίου αιώνα αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει λίγο πετρέλαιο. Πολλές νέες συγκρούσεις ξεκίνησαν από τις αρχές του 20ού αιώνα ως αποτέλεσμα του πετρελαίου. Και σήμερα, το πετρέλαιο εξακολουθεί να παίζει αποκλειστικά γεωπολιτικό ρόλο στις συγκρούσεις μεταξύ των μερών, με την ικανότητα να αναζωπυρώνει τόσο μικρής κλίμακας όσο και μεγάλους πολέμους.
Ένα από τα λίγα έθνη με σημαντικά αποθέματα πετρελαίου είναι το Ιράν. Το Ιράν είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, με αποθέματα που αντιστοιχούν στο 13,5% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου. Τα κοιτάσματα Ahvaz, Marun, Aghajari, Gachsaran, Karanj, Bangestan, Dorud, Salman, Abuzar, Sirri, Soroosh κ.λπ. είναι μερικά από τα μεγαλύτερα ιρανικά κοιτάσματα πετρελαίου. Τα ιρανικά κοιτάσματα πετρελαίου βρίσκονται τόσο στην ξηρά όσο και στην ανοικτή θάλασσα. Λόγω των αμερικανικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, το Ιράν δεν μπόρεσε να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου και να το εξάγει στις διεθνείς αγορές, γεγονός που μείωσε σημαντικά την ικανότητά του να ανταγωνίζεται άλλα πετρελαιοπαραγωγά κράτη όπως η Βενεζουέλα, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.λπ.
Το Ιράν, ωστόσο, δημιουργεί σήμερα επωφελείς συνδέσεις με την Κίνα και την Ινδία, των οποίων οι διευρυνόμενες παραγωγικές δυνατότητες χρειάζονται περισσότερο πετρέλαιο. Όπως γνωρίζετε, τον Μάρτιο του 2021, το Πεκίνο υπέγραψε συμφωνία με την Τεχεράνη για επενδύσεις στην ιρανική οικονομία για το μεγαλύτερο ποσό (πάνω από 450 δισεκατομμύρια δολάρια) για 25 χρόνια. Ένα μέρος των κεφαλαίων αυτών θα χρησιμοποιηθεί για τον εκσυγχρονισμό της τεχνολογίας της ιρανικής βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και για τη δημιουργία νέων υποδομών ενέργειας και επικοινωνιών. Ως αποτέλεσμα της συμφωνίας, η Κίνα θα είναι σε θέση να αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο σε ανταγωνιστικές τιμές, τερματίζοντας χρόνια οικονομικής απομόνωσης για την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Η Κίνα ασχολήθηκε με τη συστημική διπλωματία, συγχωνεύοντας οικονομικές και πολιτικές επιχειρήσεις και ενισχύοντας την περιφερειακή ασφάλεια. Όπως φαίνεται από τη συγκεκριμένη περίπτωση του Ιράν, το Πεκίνο κατάφερε να αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Τεχεράνης και του Ριάντ, οι πρεσβείες των οποίων έχουν ήδη επαναλάβει τη λειτουργία τους. Ως αποτέλεσμα αυτών των διπλωματικών επιτευγμάτων, η Κίνα αποκαθιστά τις ιρανο-αραβικές σχέσεις στη στρατηγικής σημασίας περιοχή της Μέσης Ανατολής, καθώς και στον Περσικό Κόλπο και τον Κόλπο του Ομάν, περιοχές με πρωταρχική σημασία για το παγκόσμιο εμπόριο και τις προκλήσεις ασφαλείας. Οι συγκεκριμένες πολιτικές επιτρέπουν στο Πεκίνο να στηρίζεται σε επικερδείς αγορές του ίδιου πετρελαίου από το Ιράν και τις αραβικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου.
Τα προαναφερθέντα πολιτικά, διπλωματικά και οικονομικά επιτεύγματα στις σινο-ιρανο-αραβικές σχέσεις έχουν υπονομεύσει σοβαρά τις αμερικανικές προσπάθειες μονοπώλησης και κυριαρχίας της Μέσης Ανατολής, επιτρέποντας στον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι να ζητήσει σήμερα δημοσίως την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από την περιοχή.
Ωστόσο, η Ουάσινγκτον και το σημερινό καθεστώς στο Ισραήλ υπό την ηγεσία του Β. Νετανιάχου εξακολουθούν να προσπαθούν να ανταγωνιστούν το καθιερωμένο τετράγωνο μεταξύ Πεκίνου, Μόσχας, Τεχεράνης και Ριάντ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες του 5ου στόλου του Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος σταθμεύει στη Μανάμα του Μπαχρέιν και του οποίου η περιοχή περιλαμβάνει τον δυτικό Ινδικό Ωκεανό και τον Περσικό Κόλπο, για να αναλάβουν δράση για να εμποδίσουν τη ροή πετρελαίου μεταξύ Ιράν και Κίνας.
Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ συνέλαβαν τον Απρίλιο το Suez Rajan που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο στον Κόλπο του Ομάν και άλλαξαν την προβλεπόμενη διαδρομή προς την Κίνα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες αντ’ αυτού, θεωρώντας ότι η Τεχεράνη είχε παραβιάσει το σύστημα κυρώσεων για το εμπόριο πετρελαίου. Στην πραγματικότητα, αυτή η αμερικανική αντίδραση στην κατάσταση ήταν μια μορφή ναυτικής πειρατείας. Εκείνη την εποχή, το ιρανικό ναυτικό δεν ήταν σε θέση να παρεμποδίσει τις επιχειρήσεις του αμερικανικού ναυτικού στα Στενά του Ορμούζ και στον Κόλπο του Ομάν.
Λίγο αργότερα, το Ιράν αντέδρασε εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών στο Στενό του Ορμούζ. Στις 27 Απριλίου,το ναυτικό του Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) κατέλαβε το υπό σημαία Νήσων Μάρσαλ πετρελαιοφόρο Advantage Sweet, ιδιοκτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο ήταν φορτωμένο με πετρέλαιο στη Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ.
Το πραγματικό φορτίο ήταν ασφαλισμένο από την αμερικανική Chevron Corp. Το πλοίο είχε καταληφθεί από τους Ιρανούς αφού περίμεναν οι Αμερικανοί να μεταφέρουν τα χρήματα στους Άραβες και το πλοίο να φορτωθεί πλήρως. Παρά το κινεζικό νηολόγιο του δεξαμενόπλοιου, το οποίο έδινε ελπίδες στις Ηνωμένες Πολιτείες για ένα ταξίδι χωρίς προβλήματα μέσω των Στενών του Ορμούζ και του Κόλπου του Ομάν, οι Ιρανοί το κράτησαν. Το τελευταίο δείχνει ότι η Τεχεράνη γνώριζε τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ της κινεζικής και της σαουδαραβικής κυβέρνησης σχετικά με τον ασφαλιστικό δείκτη, τη φόρτωση του πλοίου και τη μεταφορά κεφαλαίων. Η επιχείρηση του ιρανικού ναυτικού θεωρήθηκε από τη βρετανική εφημερίδα Financial Times ως αντίποινα για την προηγούμενη αμερικανική στρατιωτική κατάσχεση ιρανικού πετρελαίου.
Ο αντιναύαρχος Charles B. Cooper, διοικητής του 5ου Στόλου των ΗΠΑ, παραδέχθηκε τις ελλείψεις του, αφού δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το Ναυτικό του IRGC. Με την ενέργεια αυτή, το Ιράν, το οποίο έχει την υποστήριξη της Κίνας, της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας, επιδεικνύει την ισχύ του και δρομολογεί τον επιλεκτικό αποκλεισμό δυτικών πετρελαιοφόρων. Ως εκ τούτου, ο ανταγωνισμός για τους ενεργειακούς πόρους και τις θαλάσσιες και χερσαίες επικοινωνίες διαμετακόμισης αποκτά και πάλι πολεμικό τόνο. Η Δύση ενδέχεται να στερηθεί ένα σημαντικό μέρος των ενεργειακών της πόρων. Για παράδειγμα, από το 1983, τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου των ΗΠΑ βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους (από 640 εκατομμύρια βαρέλια σε απόθεμα σε 460 εκατομμύρια βαρέλια).
Μαζί με τον Περσικό Κόλπο, τον Κόλπο του Ομάν, τα Στενά του Βοσπόρου, τη Διώρυγα του Σουέζ και τη Διώρυγα του Παναμά, τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν μια κρίσιμη ενεργειακή οδό επικοινωνίας όπου πετρελαϊκοί και εμπορικοί στόλοι μεταφέρουν πετρέλαιο από την πλουσιότερη ενεργειακά περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οι στόλοι της περιοχής ενδέχεται να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, προκαλώντας πραγματική οικονομική κρίση και έλλειψη ενεργειακών πόρων στη Δύση.
Ως ένα είδος αντιποίνων για την επανένωση του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας υπό την προστασία της Κίνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέτρεψαν τη δημόσια δρομολόγηση ενός πυρηνικού υποβρυχίου στον Κόλπο του Ομάν. Ωστόσο, το αμερικανικό σκάφος δεν μπόρεσε να παραμείνει απαρατήρητο καθώς επιχείρησε να διασχίσει τα Στενά του Ορμούζ. Εντοπίστηκε από το ιρανικό υποβρύχιο Fateh και αναγκάστηκε να βγει στην επιφάνεια και στη συνέχεια να απομακρυνθεί.
Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία δεν έχουν αντίρρηση να πωλούν και να εξάγουν το πετρέλαιό τους στα δυτικά έθνη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, η Τεχεράνη και το Ριάντ αντιτίθενται στο να ασφαλίζεται και να μεταφέρεται το πετρέλαιό τους από εταιρείες υπό την εποπτεία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Ως αποτέλεσμα, το Ιράν παρέχει στους ίδιους δυτικούς εταίρους συμφωνίες πώλησης, ασφάλισης και διαμετακόμισης στην Τεχεράνη και το Ριάντ ή στο Πεκίνο και τη Μόσχα. Μια τέτοια κίνηση εκ μέρους του Ιράν μειώνει την αγγλοσαξονική κυριαρχία στην περιοχή, τουλάχιστον τους αφαιρεί το μονοπώλιο και επιβάλλει τον σεβασμό των συμφερόντων των εταίρων και των πετρελαιοπαραγωγών χωρών.
Μένει να δούμε αν ο “πόλεμος των δεξαμενόπλοιων” στα Στενά του Ορμούζ θα ακολουθηθεί από μια άλλη ναυτική σύγκρουση για τους ενεργειακούς πόρους της περιοχής της Μέσης Ανατολής. Όμως οι καιροί αλλάζουν και οι πρωταρχικές πυρηνικές δυνάμεις, που εκπροσωπούνται από τη Ρωσία και την Κίνα, το Ιράν, το KSA, άλλα αραβικά βασίλεια έρχονται κοντά για να σχηματίσουν μια νέα συμμαχία σε αυτή την περιοχή. Ποιος ξέρει, ίσως μετά από λίγο καιρό το ρεαλιστικό Ισραήλ να επιλέξει την ειρήνη και το εμπόριο, επαναλαμβάνοντας την εμπειρία του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας με την προστασία της Κίνας; Όλα ρέουν, όλα αλλάζουν.
Του Aleksandr SVARANTS, PhD
Με πληροφορίες από astutenews.com
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.