Το Ιράν, σύμφωνα με πληροφορίες του Axios (11 Απριλίου), σκοπεύει να προτείνει μια «προσωρινή πυρηνική συμφωνία» στις επικείμενες διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ στο Ομάν, με στόχο να κερδίσει χρόνο για την αποφυγή στρατιωτικής κλιμάκωσης και να ανοίξει δρόμο για μια συνολική μελλοντική συμφωνία.
Πηγές αναφέρουν πως οι Ιρανοί θεωρούν μη ρεαλιστικό να επιτευχθεί τεχνικά πλήρης συμφωνία εντός του διμήνου που φέρεται να όρισε η επιστολή του προέδρου Τραμπ προς την Τεχεράνη – ένα έγγραφο που σύμφωνα με παλαιότερες αναφορές του Axios, έθετε τελεσίγραφο: «συνομιλίες ή βομβαρδισμός».
Βήμα-βήμα η διπλωματία ή το δρόμο ανοίγει ο στρατός;
Ο Ali Vaez του International Crisis Group δήλωσε πως το Ιράν βλέπει την προσωρινή συμφωνία ως ενδιάμεσο στάδιο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, αναγνωρίζοντας πως δεν υπάρχει επαρκής χρόνος για μια «βιώσιμη και πλήρως τεχνική λύση».
Σύμφωνα με τις διαρροές, μια τέτοια συμφωνία ενδέχεται να περιλαμβάνει επαναφορά του μηχανισμού snap-back της συμφωνίας του 2015 (JCPOA), ο οποίος επιτρέπει την άμεση επαναφορά κυρώσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αν το Ιράν παραβιάσει τους όρους.
Η Γαλλία και η Γερμανία φέρονται έτοιμες να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό αυτόν αν δεν υπάρξει συμφωνία έως τον Ιούνιο, ενώ ταυτόχρονα εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τον ευρωπαϊκό αποκλεισμό από τις συνομιλίες – κάτι που πιθανώς προδίδει αλλαγή γεωπολιτικής ισορροπίας.
Οι απειλές Τραμπ και η “παράκαμψη” Ευρώπης
Ο Τραμπ, παρ’ ότι επιμένει πως οι συνομιλίες θα είναι άμεσες, το Ιράν διαμηνύει πως θα είναι έμμεσες. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επαναλάβει πολλές φορές την πιθανότητα στρατιωτικής παρέμβασης, τονίζοντας ότι το Ισραήλ θα έχει ρόλο – ίσως και ηγετικό.
Το Ισραήλ φέρεται να πληροφορήθηκε για τις διαπραγματεύσεις την τελευταία στιγμή, με τον Νετανιάχου να πιέζει για συμφωνία που να περιλαμβάνει πλήρη καταστροφή όλων των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν υπό αμερικανική εποπτεία.
«Αν δεν τηρηθούν οι όροι, εξετάζουμε στρατιωτικό πλήγμα», προειδοποίησε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός πριν την αναχώρησή του από την Ουάσινγκτον στις 8 Απριλίου.
Ειρηνικό πρόγραμμα ή κάλυψη για εμπλουτισμό;
Η Τεχεράνη επιμένει πως το πυρηνικό της πρόγραμμα είναι απολύτως ειρηνικό, επικαλούμενη θρησκευτική φετφά κατά των όπλων μαζικής καταστροφής και τη συμμετοχή της στη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT).
Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν επιβεβαιώσει κατά καιρούς ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις πως το Ιράν έχει αποφασίσει να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο. Ωστόσο, Ουάσινγκτον και Τελ Αβίβ κατηγορούν την Τεχεράνη για αύξηση του εμπλουτισμού ουρανίου, θεωρώντας ότι προσεγγίζει το σημείο μη επιστροφής.
Οι συνομιλίες αναμένεται να ξεκινήσουν το Σάββατο 12 Απριλίου στο Μουσκάτ, με επικεφαλής από πλευράς Ιράν τον υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί, και από πλευράς ΗΠΑ τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ.
Ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ Esmail Baqaei δήλωσε:
«Δεν προβλέπουμε, δεν προδικάζουμε. Θα αξιολογήσουμε την πρόθεση της άλλης πλευράς και θα απαντήσουμε αναλόγως. Δίνουμε στην διπλωματία μια τελευταία ευκαιρία, παρά τον επικρατούντα συγκρουσιακό θόρυβο.»
Α.Β