Από τους Gabriele Marchionna και Gaetano Mauro Potenza
Τα ατυχήματα που αφορούν τους αγωγούς Nord Stream και Amber Grid επαναφέρουν την προσοχή στο ενεργειακό πλαίσιο της Μεσογείου, μιας θάλασσας στην οποία η τουρκική ηγεσία, καθοδηγούμενη από το πλαίσιο του πολέμου, εργάζεται για να επιβεβαιώσει την κεντρική θέση της Άγκυρας στον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου. Το διακύβευμα είναι ο ρόλος του ενεργειακού κόμβου της Μεσογείου. Η ανάλυση των Gabriele Marchionna και Gaetano Mauro Potenza, σύμβουλος ασφαλείας
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Στο περιθώριο της 7ης συνάντησης του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen προήδρευσε της υπογραφής μνημονίου κατανόησης για συνεργασία στον τομέα του εμπορίου, της μεταφοράς και των εξαγωγών φυσικού αερίου μεταξύ του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμφωνία προβλέπει ότι το ισραηλινό φυσικό αέριο θα διέρχεται από την Αίγυπτο, όπου θα υγροποιείται και στη συνέχεια θα εξάγεται στην Ευρώπη, με την ΕΕ να υποστηρίζει ευρωπαϊκές εταιρείες σε νέα έργα έρευνας τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Αίγυπτο. Η συμφωνία θα μπορούσε να καταστήσει το Κάιρο τον περιφερειακό ηγέτη στις εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), αν και -όπως επισημαίνει η αναλυτής του κλάδου Martina Finocchiaro- η συμφωνία αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια, όπως η αποχώρηση των ΗΠΑ από το έργο και το υψηλό κόστος κατασκευής και τα προβλήματα.
ΤΑ ΑΛΗΘΙΝΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ;
Η γεωγραφική της θέση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας καθιστά την Τουρκία έναν δυνητικό ενεργειακό κόμβο μεγάλης σημασίας, ιδίως στο σημερινό διεθνές πλαίσιο. Από τη χώρα διέρχονται αγωγοί φυσικού αερίου προς την Ευρώπη ως εναλλακτική λύση προς τους ρωσικούς, συμπεριλαμβανομένου του Tanap, ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Η ευρωπαϊκή πολιτική που φαίνεται να στοχεύει στην αύξηση των προμηθειών από το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν και την Εγγύς Ανατολή αυξάνει μόνο τον ρόλο διαμετακόμισης για την Τουρκία, η οποία ήδη εισάγει περίπου 60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως.
Οι ανακαλύψεις υπεράκτιων κοιτασμάτων στη Μαύρη Θάλασσα (Sakarya Field, περίπου 540 bcm) στα ανοικτά των ακτών της επαρχίας Zonguldak θα μπορούσαν να προσφέρουν μια πρόσθετη ροή μεταξύ 15 και 20 bcm. Στην πραγματικότητα, η Άγκυρα κατασκευάζει την τρίτη πλωτή μονάδα επαναεριοποίησης (Frsu) στον κόλπο του Σάρου, επιπλέον των δύο υφιστάμενων εγκαταστάσεων της κρατικής ενεργειακής εταιρείας Botas (ο κύριος εισαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου της χώρας), όλα τα περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο εγγύς μέλλον για τη διαμετακόμιση αιγυπτιακού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
ΚΟΨΤΕ ΤΗΝ ΑΓΚΥΡΑ
Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας να καταστεί περιφερειακή δύναμη στην περιοχή της Μεσογείου υλοποιούνται σε τρεις θεμελιώδεις κατευθύνσεις: να επεκτείνει και να εδραιώσει την αποκλειστική οικονομική της ζώνη, να αναλάβει τον ρόλο της πύλης προς τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας της Μεσογείου και ταυτόχρονα να κατακτήσει τα Βαλκάνια μέσω της Ελλάδας ως νέα λεωφόρο φυσικού αερίου. Ένα σχέδιο που βρίσκεται στο επίκεντρο της τουρκικής πολιτικής γεωγραφίας από την εποχή του Μεχμέτ Β’, κατακτητή της Κωνσταντινούπολης.
Στην πραγματικότητα, η έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ενίσχυσε τον κεντρικό ρόλο του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Τα επεισόδια με τον αγωγό Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα και το Amber Grid στη βόρεια Λιθουανία προσφέρουν στην Άγκυρα σημαντικά περιθώρια για να επιβεβαιώσει το ρόλο της ως ενεργειακός κόμβος και να αποκόψει τους κύριους ενεργειακούς ανταγωνιστές της, τη Ρώμη και την Αθήνα. Και οι δύο χώρες αποτελούν στην πραγματικότητα δυνητικούς κόμβους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με διαφορετικές ιδιαιτερότητες, οι οποίοι όμως, αν ενωθούν, προς το συμφέρον του ευρωπαϊκού πλαισίου ενεργειακής ασφάλειας, θα μπορούσαν να αναπτύξουν ένα κοινό όραμα του νότιου διαδρόμου φυσικού αερίου ανεξάρτητα από την Τουρκία.
Ο ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Στην πραγματικότητα, αγωγοί προς την Ευρώπη ήδη διέρχονται από τη χώρα, χάρη στη Tap και την Igb. Ωστόσο, το σχέδιο RePowerEU προβλέπει τον διπλασιασμό των προμηθειών αζέρικου φυσικού αερίου έως το 2027, μέσω του Τανάπ, καθιστώντας την Τουρκία και πάλι κεντρική. Η Αθήνα και η Άγκυρα, που ήδη ανταγωνίζονται για τον έλεγχο των ΑΟΖ στις κοινές θάλασσες, γνωρίζουν ότι το παιχνίδι παίζεται στη διαχείριση της εφοδιαστικής προς τα Βαλκάνια. Μόλις επιτευχθεί μια μελλοντική συμφωνία στην Ουκρανία, θα καταστεί σημαντικό να επανεξεταστεί η διαχείριση της εισόδου των εμπορευμάτων και των ενεργειακών υποδομών που διέρχονται από τη Μεσόγειο στα Βαλκάνια για να φθάσουν στο ανατολικό μέτωπο της ΕΕ.
Η Αθήνα, μάλιστα, έχει μπλοκάρει την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, που θεωρείται σημαντική για το νέο στρατηγικό όραμα της χώρας. Η περιοχή, πέραν του ότι έχει καταστεί στρατιωτικός κόμβος εφοδιασμού του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, επηρεάζεται από τη διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου Tap και τη σύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας, και αποτελεί άξονα των νέων ελληνικών ενεργειακών στρατηγικών λόγω των δύο κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη και του κοντινού λιμανιού της Καβάλας, καθώς και του έργου για έναν μελλοντικό αεριοποιητή.
Όλα αυτά αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα για τον ενεργειακό ρόλο της Αθήνας, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι αποτελεί εναλλακτικό σημείο εισόδου για το ισραηλινό φυσικό αέριο, το οποίο θα πρέπει να φτάσει στην Ευρώπη χάρη στην υποδομή υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αιγύπτου. Και όλα αυτά αποτελούν επίσης μια βοήθεια για τον αγωγό EastMed, εάν η στρατηγική αυτή διασταυρωθεί σε ένα κοινό πολιτικό όραμα με τη Ρώμη. Ωστόσο, τα ενεργειακά δίκτυα στην Ελλάδα θα πρέπει να αναβαθμιστούν για να παρακάμψουν την Τουρκία. Σε αυτό το σενάριο, η Ρώμη θα μπορούσε να παράσχει την τεχνογνωσία που απέκτησαν οι εταιρείες διανομής φυσικού αερίου στην ψηφιοποίηση των δικτύων, η οποία μετασχηματίζει σε βάθος τα ιταλικά δίκτυα ενόψει της ευρείας κλίμακας χρήσης ανανεώσιμων αερίων – όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο – καθώς και την τεχνολογία που είναι χρήσιμη για την αντίστροφη ροή.
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Ο ιταλοελληνικός άξονας είναι απαραίτητος για την οικοδόμηση ενός ανανεωμένου οράματος του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου. Η ιταλική ηγεσία θα πρέπει να λάβει τη μορφή της εξασφάλισης μιας τριγωνοποίησης στο ενεργειακό ζήτημα με τις χώρες που ήδη αποτελούν τον EastMed, προκειμένου να ανανεώσουν το όραμά τους υπό το πρίσμα του ευαίσθητου πλαισίου του ολοκληρωτικού πολέμου. Ακριβώς με την Αίγυπτο, θα μπορούσε να ξεκινήσει μια ανατίμηση του μεσογειακού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην ΕΕ. Η πρόσφατη ανακάλυψη της ENI στην αιγυπτιακή περιοχή Nargis κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στη διαφοροποίηση των πηγών από τη βόρεια Ευρώπη, αν μπορούσε να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα ενεργειακή υποδομή μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας.
Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή στη λεκάνη της Μεσογείου, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις για την εισαγωγή άλλων αερίων – βιομεθάνιο και υδρογόνο – θα μπορούσαν να συμβάλουν στη στήριξη των τιμών του ΥΦΑ. Το Κατάρ, ο εγγυητής του πολιτικού οράματος της Τουρκίας στη Βόρεια Αφρική, θα επωφεληθεί επίσης από την ενίσχυση του ρόλου των υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου της Μεσογείου, ως κεντρική χώρα στις εξαγωγές προς την Ιταλία. Ένας ρόλος που δίνει στη Ρώμη ένα θεμελιώδες πλεονέκτημα στο διάλογο με την ηγεσία του Κατάρ, ιδίως μετά την αποστολή ασφάλειας του Παγκοσμίου Κυπέλλου υπό ιταλική ηγεσία. Τέλος, το νέο όραμα του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου θα προσφέρει στη Ρώμη ένα πλεονέκτημα για θέματα εξωτερικής πολιτικής στη Μεσόγειο, όπως η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και η τοποθέτησή της στη λιβυκή σκακιέρα.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.