Είναι δελεαστικό να βλέπουμε τον Βλαντιμίρ Πούτιν ως έναν κακοποιό τύπου Τζέιμς Μποντ που κάθεται σε ένα τεράστιο πίνακα ελέγχου, σε ένα κρησφύγετο στο βουνό, σπέρνοντας το χάος σε όλο τον κόσμο.
Πατάει ένα κουμπί και υπάρχει αναταραχή στα Βαλκάνια.
Πατάει ένα άλλο και η Μέση Ανατολή εκρήγνυται.
Είναι δελεαστικό… αλλά μάλλον ανακριβές. Υπερβάλλει στην παγκόσμια επιρροή του ηγέτη του Κρεμλίνου.
Ναι, η Ρωσία έχει δεσμούς με τη Χαμάς και έχει γίνει στενός σύμμαχος του Ιράν. Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, η Μόσχα και η Τεχεράνη έχουν πλέον μια πλήρη αμυντική συνεργασία.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Μόσχα είχε άμεση εμπλοκή ή προηγούμενη γνώση της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ.
“Δεν πιστεύουμε ότι η Ρωσία εμπλέκεται με οποιονδήποτε τρόπο”, δήλωσε ο πρεσβευτής του Ισραήλ στη Μόσχα, Αλεξάντερ Μπεν Ζβι, στην εφημερίδα Kommersant αυτή την εβδομάδα, προσθέτοντας ότι είναι “πλήρης ανοησία” να υπονοείται ότι υπάρχει ρωσική σχέση με τις φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς στο Ισραήλ.
“Δεν έχω δει καμία απόδειξη για άμεση προμήθεια ρωσικών όπλων στη Χαμάς ή για εκπαίδευση στελεχών της Χαμάς από τον ρωσικό στρατό”, λέει η Hanna Notte, ειδικός σε θέματα Ρωσίας και Μέσης Ανατολής με έδρα το Βερολίνο στο Κέντρο Μελετών Μη Διάδοσης του James Martin.
“Είναι αλήθεια ότι η Ρωσία έχει μακρά σχέση με τη Χαμάς. Η Ρωσία δεν ανακήρυξε ποτέ τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Αντιπροσωπείες της Χαμάς βρέθηκαν στη Μόσχα πέρυσι και φέτος.
“Αλλά δεν θα συμπέρανα από αυτό ότι υπήρξε εκτεταμένη στρατιωτική υποστήριξη. Παρόλο που γνωρίζουμε ότι ρωσικής κατασκευής συστήματα έφτασαν στη λωρίδα της Γάζας, πιθανότατα μέσω του Σινά [στην Αίγυπτο] και με ιρανική βοήθεια”.
Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος Πούτιν δεν πάτησε ένα κουμπί με την ένδειξη “πόλεμος στη Μέση Ανατολή”.
Είναι όμως έτοιμος να επωφεληθεί;
Απολύτως. Και να πώς.
Απόσπαση της προσοχής από την Ουκρανία
Με την έξαρση της βίας στη Μέση Ανατολή να κυριαρχεί στη διεθνή ειδησεογραφική ατζέντα, η Μόσχα βασίζεται σε δραματικούς τίτλους από το Ισραήλ για να αποσπάσει την προσοχή από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αλλά πρόκειται για κάτι περισσότερο από την απλή αλλαγή του κύκλου των ειδήσεων. Οι ρωσικές αρχές ελπίζουν επίσης ότι, ως αποτέλεσμα της κατάστασης στη Μέση Ανατολή, ορισμένες δυτικές προμήθειες όπλων στην Ουκρανία θα ανακατευθυνθούν στο Ισραήλ.
“Πιστεύω ότι αυτή η κρίση θα επηρεάσει άμεσα την πορεία της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης [στην Ουκρανία]”, δήλωσε ο Ρώσος διπλωμάτης Konstantin Gavrilov στην φιλοκρεμλινική εφημερίδα Izvestia.
“Οι χορηγοί της Ουκρανίας θα αποσπαστούν από τη σύγκρουση στο Ισραήλ. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Δύση θα εγκαταλείψει τους Ουκρανούς. Αλλά το ποσό της στρατιωτικής βοήθειας θα μειωθεί…. και η πορεία της επιχείρησης μπορεί να στραφεί απότομα υπέρ [της Ρωσίας]”.
Ευσεβείς πόθοι εκ μέρους της Ρωσίας; Πολύ πιθανόν.
“Μπορούμε και θα σταθούμε στο πλευρό του Ισραήλ, όπως και στην Ουκρανία”, δήλωσε ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν σε συνάντηση των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ.
Αλλά μια παρατεταμένη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή θα δοκιμάσει την ικανότητα της Αμερικής να υποστηρίζει ταυτόχρονα δύο συμμάχους σε δύο διαφορετικούς πολέμους.
Η Ρωσία ως μεσολαβητής;
Η Ρωσία προσπαθεί να ενισχύσει τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή, στυλιζαρισμένη ως δυνητικός ειρηνοποιός.
Έχει παίξει αυτόν τον ρόλο και στο παρελθόν, συμμετέχοντας σε προηγούμενες διεθνείς προσπάθειες για τον τερματισμό των συγκρούσεων στην περιοχή.
“Η Ρωσία μπορεί και θα διαδραματίσει ρόλο στην επίλυση [της σύγκρουσης]”, δήλωσε ο εκπρόσωπος του προέδρου Πούτιν, Ντμίτρι Πέκσοφ. “Διατηρούμε επαφές με τις πλευρές της σύγκρουσης”.
Κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα αυτή την εβδομάδα, ο πρωθυπουργός του Ιράκ κάλεσε τον πρόεδρο Πούτιν να “ανακοινώσει μια πρωτοβουλία για μια πραγματική κατάπαυση του πυρός” στην περιοχή.
Η Ρωσία ως ειρηνοποιός; Αυτό είναι δύσκολο να πωληθεί.
Εξάλλου, πρόκειται για τη χώρα που εξαπέλυσε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στον γείτονά της. Μετά από σχεδόν 20 μήνες, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει προκαλέσει θάνατο και καταστροφή σε κλίμακα που έχει σοκάρει τον κόσμο.
Επιπλέον, το να λες ότι “μπορείς και θα παίξεις ρόλο” στην επίτευξη της ειρήνης δεν εγγυάται ότι οι εμπλεκόμενοι στη σύγκρουση θα σε αποδεχτούν ως μεσολαβητή.
Η Μόσχα ενδιαφέρεται εδώ και καιρό για τη Μέση Ανατολή, με τη Σοβιετική Ένωση να υιοθετεί μια φιλοαραβική θέση, καθώς το Ισραήλ δημιουργούσε στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ. Για χρόνια ο κρατικά υποστηριζόμενος αντισημιτισμός ήταν χαρακτηριστικό της σοβιετικής ζωής.
Μετά τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας οι σχέσεις της Ρωσίας με το Ισραήλ βελτιώθηκαν, εν μέρει λόγω της εισροής περισσότερων από ένα εκατομμύριο Εβραίων στο Ισραήλ από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Αλλά πιο πρόσφατα η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν έχει έρθει πιο κοντά στους εχθρούς του Ισραήλ, ιδιαίτερα στο Ιράν – θέτοντας τις ρωσοϊσραηλινές σχέσεις υπό πίεση.
Καταγγέλλοντας την Αμερική
Το Κρεμλίνο κατασκοπεύει μια ευκαιρία εδώ για να κάνει αυτό που ήδη κάνει κατά κόρον – να κατηγορεί την Αμερική.
Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, το κεντρικό μήνυμα του Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν ότι “αυτό είναι ένα παράδειγμα της αποτυχίας της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή”.
Ταιριάζει με το γενικό μοτίβο της Μόσχας να επιτίθεται σε αυτό που αποκαλεί “αμερικανική ηγεμονία”.
Και το να ενοχοποιεί την Αμερική ως τον κεντρικό ένοχο στη Μέση Ανατολή είναι ο τρόπος του Κρεμλίνου να ενισχύσει το κύρος της Ρωσίας στην περιοχή εις βάρος της Ουάσινγκτον.
Μέχρι στιγμής έχω μιλήσει για τα πιθανά οφέλη της Ρωσίας από τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή.
Υπάρχουν όμως και κίνδυνοι.
“Η προσεκτικά βαθμονομημένη αστάθεια είναι αυτό που εξυπηρετεί καλύτερα τη Ρωσία”, πιστεύει η Hanna Notte.
“Αν αυτή η κρίση αποσπάσει την προσοχή από την Ουκρανία – και υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για κάτι τέτοιο, δεδομένης της σημασίας του Ισραήλ στο εσωτερικό πολιτικό πλαίσιο των ΗΠΑ – ναι, η Ρωσία θα μπορούσε να είναι βραχυπρόθεσμα ωφελημένη”.
Αλλά η Ρωσία δεν θα επωφεληθεί από έναν πόλεμο που θα προσελκύσει την ευρύτερη περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν που παρέχει όπλα και χρηματοδότηση στη Χαμάς, λέει η κ. Notte.
“Η Ρωσία δεν θέλει έναν ολοκληρωμένο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Αν τα πράγματα διολισθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση και γίνει σαφές ότι η Αμερική θα ταχθεί σκληρά με την πλευρά του Ισραήλ, νομίζω ότι η Ρωσία δεν θα δει άλλη επιλογή από το να διολισθήσει περισσότερο προς την πλευρά του Ιράν. Δεν είμαι σίγουρος ότι το θέλει.
“Νομίζω ότι ο Πούτιν εξακολουθεί να εκτιμά τους δεσμούς του με το Ισραήλ. Δεν νομίζω ότι η ρωσική διπλωματία θέλει να κινηθεί σε αυτό το χώρο όπου πρέπει να διαλέξει πλευρά. Αλλά όσο περισσότερο κλιμακώνεται αυτή η σύγκρουση, τόσο περισσότερο μπορεί να νιώσουν την πίεση”.
Με πληροφορίες από bbc.com