Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι έφτασε στην Άγκυρα την Τετάρτη, στην πρώτη επίσημη επίσκεψή του στην Τουρκία από τότε που ανέλαβε πρόεδρος πριν από 10 χρόνια.
Η επίσκεψη είναι η ανταπόδοση του ταξιδιού του προέδρου Ρετζέπ Ταγίμπ Ερντογάν στο Κάιρο τον Φεβρουάριο, το οποίο σηματοδότησε το επίσημο τέλος της διπλωματικής και πολιτικής εχθρότητας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων που ξεκίνησε όταν ο Σίσι ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο προκάτοχό του Μοχάμεντ Μόρσι, σύμμαχο του Ερντογάν, με στρατιωτικό πραξικόπημα το 2013.
«Οι σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου θα επανεξεταστούν σε όλες τις πτυχές τους και θα συζητηθούν πιθανά κοινά βήματα την επόμενη περίοδο για την περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας», ανέφερε η τουρκική προεδρία την Τρίτη.
«Θα υπάρξει ανταλλαγή απόψεων για τα τρέχοντα περιφερειακά και παγκόσμια ζητήματα, ιδίως για τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη».
Μιλώντας ενόψει της επίσκεψης, αρκετοί Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν στο Middle East Eye ότι η Άγκυρα θα ήθελε να πουλήσει όπλα, ιδίως μη επανδρωμένα αεροσκάφη, στο Κάιρο και να αυξήσει τη συνεχιζόμενη ενεργειακή και εμπορική συνεργασία τους.
Ο Ερντογάν και ο Σίσι αναμένεται να υπογράψουν συμφωνίες στους τομείς των οικονομικών, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, του πολεοδομικού σχεδιασμού και της υγείας κατά τη διάρκεια της επίσκεψης την Τετάρτη, δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος στο MEE.
Ο Bilgehan Ozturk, περιφερειακός εμπειρογνώμονας στη δεξαμενή σκέψης Seta με έδρα την Άγκυρα, δήλωσε στο MEE ότι η Άγκυρα σκοπεύει να διαφοροποιήσει τις πηγές φυσικού αερίου της και επιδιώκει να αυξήσει την ποσότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που εισάγει από την Αίγυπτο.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Hakan Fidan δήλωσε κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Κάιρο τον περασμένο μήνα ότι οι δύο χώρες επικεντρώνονται στην επέκταση του πεδίου εφαρμογής μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου και στην επανεκκίνηση της γραμμής θαλάσσιων μεταφορών ro-ro μεταξύ Μερσίνας και Αλεξάνδρειας.
«Η σχέση μεταξύ των δύο χωρών είναι πολύπλευρη, καθώς και οι δύο συνεργάζονται στη Μέση Ανατολή για τις συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα και για τη Λιβύη και τη Σομαλία», δήλωσε ο Ozturk. «Πρόκειται για μια άκρως συμβολική επίσκεψη, αλλά σημαίνει επίσης ότι θα ήθελαν να δείξουν στον κόσμο ότι θα ήθελαν να συνεργαστούν για να επαναφέρουν την ειρήνη στην περιοχή».
«Η επίσκεψη θα μετατρέψει την εξομάλυνση σε θεσμικό πλαίσιο, με την έναρξη ενός Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, το οποίο αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίπεδο συντονισμού μεταξύ δύο κρατών», δήλωσε ο Ammar Fayed, Αιγύπτιος αναλυτής.
Η πρώτη συνεδρίαση του συμβουλίου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, σύμφωνα με τα αιγυπτιακά μέσα ενημέρωσης. Το συμβούλιο θα συγκαλείται ετησίως, παρόμοια με το μοντέλο που έχει η Τουρκία με τα ΗΑΕ, πρόσθεσε ο Fayed.
Πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών
Μία από τις τομές στις σχέσεις θα μπορούσε να είναι η πώληση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Αίγυπτο.
Υψηλού επιπέδου αιγυπτιακή στρατιωτική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε τον Μάιο τους δύο μεγάλους παραγωγούς μη επανδρωμένων αεροσκαφών της Τουρκίας, την Baykar και την TAI.
Πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων δήλωσαν ότι η Αίγυπτος έχει επίσης εκφράσει ενδιαφέρον για την αγορά υπεράκτιων περιπολικών σκαφών κλάσης Hisar που παράγονται από την τουρκική κρατική εταιρεία ASFAT και έχει ρωτήσει για τη δυνατότητα να λάβει υπηρεσίες εκσυγχρονισμού τεθωρακισμένων οχημάτων. «Τόσο η TAI όσο και η Baykar έκαναν προσφορές στον αιγυπτιακό στρατό νωρίτερα φέτος», δήλωσε μια πηγή της αμυντικής βιομηχανίας στο MEE. «Ωστόσο, οι Αιγύπτιοι δεν έχουν ακόμη λάβει μέτρα για την πιθανή πώληση περιπολικού σκάφους και για τον εκσυγχρονισμό τεθωρακισμένων οχημάτων».
Το τουρκικής κατασκευής εκπαιδευτικό αεροσκάφος Hurjet πραγματοποίησε επίσης επιδόσεις σε διεθνή αεροπορική επίδειξη στην Αίγυπτο αυτή την εβδομάδα, επιδεικνύοντας την επιτυχία της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.
Η πώληση τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αίγυπτο, εάν πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης ή στο μέλλον, θα σηματοδοτήσει μια σημαντική καμπή στη σχέση μεταξύ των δύο χωρών, δήλωσε ο Ammar Fayed, γεωπολιτικός αναλυτής και επικεφαλής έρευνας στο think tank Asbab με έδρα την Τουρκία.
«Εάν η Αίγυπτος αποκτήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη από την Τουρκία, θα θεωρηθεί ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις, κάτι που δεν έχει συμβεί από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας», δήλωσε στο MEE.
«Αυτού του είδους η συνεργασία συνεπάγεται μακροχρόνιες σχέσεις και εισάγει μια νέα διάσταση της συνεργασίας. Εάν σταλούν τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, αυτό θα σήμαινε ότι Τούρκοι στρατιώτες θα πήγαιναν στην Αίγυπτο για να εκπαιδεύσουν τον αιγυπτιακό στρατό για κοινές επιχειρήσεις για κάποιο χρονικό διάστημα», πρόσθεσε.
«Η στρατιωτική συνεργασία παρέχει μια δικαιολογία για μακροχρόνιες σχέσεις, ανεξάρτητα από τυχόν διαφωνίες. Η Τουρκία είναι πρόθυμη γι’ αυτό, ενώ η Αίγυπτος ήταν επιφυλακτική, τουλάχιστον μέχρι τον Μάιο», είπε.
Πιθανές επιπλοκές
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, μια ενδεχόμενη πώληση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Αίγυπτο θα μπορούσε να περιπλέξει τις σχέσεις με την τουρκική σύμμαχο Αιθιοπία, της οποίας οι εντάσεις με την Αίγυπτο βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών.
Όμως η Αιθιοπία συνέχισε μονομερώς την πλήρωση του φράγματος της Αναγέννησης τα τελευταία τρία χρόνια, παρά την αντίθεση των κατάντη χωρών Αίγυπτος και Σουδάν, των οποίων το μερίδιο του νερού του Νείλου θα μειωθεί ως αποτέλεσμα του έργου. Η πέμπτη πλήρωση του φράγματος ξεκίνησε τον Ιούλιο και ο πρωθυπουργός Abiy Ahmed δήλωσε πρόσφατα τη μελλοντική λειτουργία των τουρμπίνων του, σε πείσμα του Καΐρου και του Χαρτούμ.
Σε μια ένδειξη σημαντικής κλιμάκωσης, ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου έστειλε την Κυριακή επιστολή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κατηγορώντας την Αιθιοπία ότι παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις τριμερείς συμφωνίες με την Αίγυπτο και το Σουδάν και ότι χρησιμοποιεί τις διαπραγματεύσεις ως προκάλυμμα για να επιβάλει τετελεσμένα γεγονότα.
Το Κάιρο, σε συντονισμό με την Άγκυρα, δεσμεύτηκε επίσης να αναπτύξει στρατιωτική δύναμη στη Σομαλία στο πλαίσιο ειρηνευτικής αποστολής για να αντισταθμίσει την προσπάθεια της Αιθιοπίας να δημιουργήσει ναυτική βάση μέσω του αποσχισθέντος κράτους Σομαλιλάνδη.
Σομαλός αξιωματούχος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Αίγυπτος παρέδωσε όπλα στη Σομαλία και θα παράσχει εκπαίδευση στα στρατεύματά της, στην τελευταία αιγυπτιακή πρόκληση προς την Αιθιοπία.
Βελτίωση του διμερούς εμπορίου
Από το 2021 που ξεκίνησε η προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, το διμερές εμπόριο έχει βελτιωθεί σημαντικά. Σήμερα εκτιμάται ότι υπάρχουν 720 τουρκικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην αιγυπτιακή αγορά, ενώ οι τουρκικές επενδύσεις έφτασαν τα 2,5 δισ. δολάρια τον Φεβρουάριο και αναμένεται να φτάσουν τα 3 δισ. δολάρια μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους.
Ο σημερινός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών ανέρχεται σε περίπου 7 δισ. δολάρια, αλλά ο Ερντογάν στοχεύει να τον αυξήσει στα 15 δισ. δολάρια.
Με μεγάλους πληθυσμούς και γεωγραφική εγγύτητα, οι δυνατότητες για επικερδές εμπόριο είναι πολύ μεγάλες, λένε οικονομικοί εμπειρογνώμονες.
«Η μοναδική γεωγραφική θέση των δύο χωρών θα μπορούσε να καταστήσει την Τουρκία πύλη της Αιγύπτου για την εξαγωγή προϊόντων στην Κεντρική Ασία, ιδίως στις τουρκόφωνες χώρες και στα Βαλκάνια, όπου η Τουρκία έχει σημαντική ήπια ισχύ και ισχυρή παρουσία», δήλωσε ο Mourad Aly, σύμβουλος στρατηγικής και επενδύσεων και διευθύνων σύμβουλος πολλών εταιρειών.
«Αντίθετα, η Αίγυπτος χρησιμεύει ως πύλη προς την αφρικανική αγορά, ιδίως με τη συμφωνία COMESA και τις τελωνειακές απαλλαγές και άλλα οφέλη που προσφέρει», πρόσθεσε.
Επιπλέον, η Αίγυπτος επιθυμεί την τοπική μεταποίηση της παραγωγής για τη μείωση του κόστους εισαγωγής και η Τουρκία επιδιώκει να επεκτείνει την παραγωγή στην Αίγυπτο, αξιοποιώντας τις συμφωνίες της Αιγύπτου με τις αφρικανικές χώρες.
Τα τελευταία τρία χρόνια της προσέγγισης έχουν ήδη συναφθεί προκαταρκτικές συμφωνίες, όπως μια βιομηχανική ζώνη στη Marsa Matrouh και μια άλλη στη διώρυγα του Σουέζ.
Οι υφιστάμενες τουρκικές βιομηχανικές ζώνες στη 10η του Ραμαζανιού και σε άλλες περιοχές έχουν επεκταθεί κατά το τελευταίο έτος με τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την επέκταση των εξωτερικών της αγορών οφείλεται στην ανάγκη να ξεπεραστεί το υψηλό κόστος παραγωγής στην Τουρκία μετά την οικονομική κρίση και τον πληθωρισμό, που έχουν επηρεάσει τις δυνατότητες των μικρομεσαίων κατασκευαστών, οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να αντέξουν τους μισθούς ή να ανταγωνιστούν στις ξένες αγορές, σύμφωνα με τον Fayed.
«Η αιγυπτιακή αγορά εξακολουθεί να έχει πολύ χαμηλότερο κόστος παραγωγής, εργασίας και ενέργειας από την Τουρκία, γεγονός που ωφελεί την Αίγυπτο με την προσέλκυση ξένου συναλλάγματος και τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης», δήλωσε στο MEE.
Εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο
Παρά τη σημαντική εμπορική έκρηξη και το γεγονός ότι η Αίγυπτος έχει γίνει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας στην Αφρική, το πρωταρχικό κίνητρο για την Τουρκία να αναπτύξει σχέσεις ήταν τα συμφέροντά της στην οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων στην Ανατολική Μεσόγειο, ανέφεραν αναλυτές.
Η Τουρκία επιδιώκει να υπογράψει συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων συνόρων με την Αίγυπτο στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά η Αίγυπτος είναι επιφυλακτική ως προς το να συμμαχήσει με τους συμμάχους της στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς θα θεωρηθεί ότι αποδέχεται τις τουρκικές αξιώσεις επί των θαλάσσιων συνόρων της.
Ένας από τους στόχους της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι να διασφαλίσει ότι η σύγκρουση με την Ελλάδα θα παραμείνει διμερής και δεν θα μετατραπεί σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση, όπως φαίνεται με τη συμμαχία μεταξύ Αιγύπτου, Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης γεωπολιτικής συμμαχίας κατά της Τουρκίας, σύμφωνα με τον Χαλέντ Φουάντ, ειδικό σε θέματα ενέργειας και γεωπολιτικό αναλυτή.
Η Αίγυπτος απέκλεισε την Τουρκία κατά την ίδρυση του φόρουμ το 2020, με αποτέλεσμα η τελευταία να προσπαθήσει να χτίσει γέφυρες με το Κάιρο για να διαφυλάξει τα συμφέροντά της.
«Η Τουρκία επιδιώκει να διαλύσει αυτή τη συμμαχία και να σπάσει την απομόνωσή της στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο να διατηρήσει την ιστορική σύγκρουση με την Ελλάδα ως διμερές ζήτημα μόνο», δήλωσε ο Fouad στο MEE.
Η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνίες για τη θαλάσσια οριοθέτηση με τη Λιβύη και την Ελλάδα και η υπογραφή μιας παρόμοιας συμφωνίας με την Αίγυπτο θα ενίσχυε τη θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ωστόσο, ακόμη και αν η Αίγυπτος υπογράψει οποιαδήποτε συμφωνία με την Τουρκία, δεν θα συμφωνήσει σε κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τη συμμαχία της με την Ελλάδα, δήλωσε ο Φαγιέντ.
«Η συμμαχία με την Ελλάδα παραμένει κεντρική στους υπολογισμούς της Αιγύπτου στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία, από την άποψη της Αιγύπτου, παρέχει δύναμη και ισορροπία στην περιφερειακή επιρροή σε σύγκριση με την Τουρκία».
Διαφωνίες στη Λιβύη
Η Αίγυπτος και η Τουρκία έχουν έρθει σε αντιπαράθεση λόγω της στρατιωτικής παρουσίας της τελευταίας στη δυτική Λιβύη και της υποστήριξης της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στην Τρίπολη, ενώ η Αίγυπτος έχει υποστηρίξει για το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας την αντίπαλη κυβέρνηση στα ανατολικά.
«Η Αίγυπτος θεωρεί απαράδεκτη οποιαδήποτε ξένη στρατιωτική παρουσία σε γειτονικές χώρες, αλλά η Τουρκία έχει παρουσία στα δυτικά και είναι απίθανο να παραιτηθεί από την επιρροή της», δήλωσε ο Φουάντ.
Για τους Τούρκους, η παρουσία τους στη Λιβύη είναι νόμιμη και βασίζεται σε συμφωνία με τη νόμιμη κυβέρνηση, εξήγησε ο Φαγιέντ.
Πέραν αυτής της απαίτησης, οι Τούρκοι είναι πρόθυμοι να συνεννοηθούν με την Αίγυπτο. Κάθε μορφή συνεννόησης που τερματίζει τον εμφύλιο πόλεμο και τη διαίρεση στη Λιβύη είναι ευπρόσδεκτη από την Τουρκία, επισήμανε ο αναλυτής.
«Για παράδειγμα, αυτό φαίνεται από τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και του Χάφταρ στα ανατολικά, με τον γιο του Χάφταρ να γίνεται δεκτός στην Άγκυρα και τους γιους του Χάφταρ να έχουν πλέον επιχειρηματικά συμφέροντα στην Τουρκία.
«Η κατάσταση οδεύει προς το σημείο όπου οι δύο χώρες δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να καταλήξουν σε συνεννόηση στη Λιβύη».
Πηγή: middleeasteye.net