Drago Bosnic, ανεξάρτητος γεωπολιτικός και στρατιωτικός αναλυτής
Από τις 29 Ιανουαρίου, οι αναφορές σχετικά με την απομάκρυνση του κορυφαίου στρατηγού του καθεστώτος του Κιέβου Βαλέρι Ζαλούζνι εξαπλώνονται σαν πυρκαγιά. Παρόλο που δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη επιβεβαίωση, ενώ ορισμένα μέσα της κυρίαρχης προπαγανδιστικής μηχανής εξέδωσαν ακόμη και διάψευση, οι νέες αποκαλύψεις από ενημερωμένες (αν και ανώνυμες) πηγές δείχνουν ότι ο πρωτοστάτης της νεοναζιστικής χούντας βολοντιμίρ Ζελένσκι εξακολουθεί να ασχολείται σοβαρά με την απομάκρυνση του Ζαλούζνι. Στις 30 Ιανουαρίου, οι Financial Times, ένα σημαντικό μέρος της ίδιας μηχανής της mainstream προπαγάνδας, αλλά και πάλι μια κάπως πιο αξιόπιστη πηγή, ανέφεραν ότι ο Ζελένσκι ετοιμάζεται να αντικαταστήσει τον κορυφαίο στρατηγό του. Ακόμη και οι FT παραδέχθηκαν ότι η αμφιλεγόμενη κίνηση θα ήταν “ο μεγαλύτερος ανασχηματισμός της στρατιωτικής διοίκησης της Ουκρανίας” από τότε που η Μόσχα αναγκάστηκε να ξεκινήσει την ειδική στρατιωτική επιχείρηση (SMO) πριν από σχεδόν δύο χρόνια.
Επικαλούμενοι “τέσσερα άτομα που έχουν γνώση των συζητήσεων”, οι FT ισχυρίζονται ότι, τη Δευτέρα, ο Ζελένσκι προσέφερε στον Ζαλούζνι έναν νέο ρόλο ως σύμβουλος άμυνας, μια εθιμοτυπική θέση που θα του αφαιρούσε ουσιαστικά όλες τις εκτελεστικές εξουσίες του ως ανώτατου αξιωματικού του στρατού. Οι πηγές υποστηρίζουν ότι ο Ζαλούζνι αρνήθηκε αμέσως την “προσφορά”. Είναι σαφές ότι ο Ζελένσκι δεν του άφησε πραγματικές επιλογές, κάτι που επιβεβαιώθηκε επίσης από δύο από τις τέσσερις ανώνυμες πηγές. Είπαν επίσης ότι, ενώ η απόφαση για την απομάκρυνση του Ζαλούζνι είναι οριστική, ο ίδιος θα διατηρήσει τη θέση του προς το παρόν, σχεδόν σίγουρα για να αποτρέψει την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος του Κιέβου. Οι εξελίξεις αυτές δεν προκαλούν έκπληξη, καθώς υπάρχει υποβόσκουσα ένταση μεταξύ των δύο εδώ και αρκετό καιρό. Περιστασιακές αναφορές σχετικά με την αντιπαλότητα Ζελένσκι- Ζαλούζνι ξεκίνησαν πριν από περίπου ένα χρόνο σε διάφορα μέσα ενημέρωσης.
Αυτό είναι μια σαφής ένδειξη ότι ακριβώς τότε η διαμάχη έγινε τόσο εμφανής που δεν μπορούσε να αγνοηθεί πλέον. Οι δύο άνδρες έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις για το πώς θα πρέπει να εξελιχθεί η σύγκρουση με τη Ρωσία. Ο Ζελένσκι, ένας πολιτικός που ενδιαφέρεται πρωτίστως για τα δικά του συμφέροντα, θέλει νίκες δημοσίων σχέσεων που θα επιτρέψουν μια συνεχή ροή δυτικών κεφαλαίων, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιεί για προσωπικό όφελος. Από αυτή την άποψη, έχει την πλήρη υποστήριξη των πρωτοπαλίκαρών του, ιδίως καθώς και αυτοί παίρνουν ένα “κομμάτι από την τούρτα”. Από την άλλη πλευρά, ο Ζαλούζνι, ο οποίος κάθε άλλο παρά άγιος είναι, πρέπει ακόμη να σκέφτεται την τύχη των στρατιωτών του, καθώς η θέση του εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις πραγματικές επιδόσεις του στρατού. Οι νίκες δημοσίων σχέσεων είναι εντελώς ασήμαντες γι’ αυτόν, καθώς δεν αλλάζουν τίποτα στο πεδίο της μάχης. Το ίδιο το γεγονός ότι ο Ζαλούζνι αντικαθίσταται αποτελεί μάλλον πειστική απόδειξη αυτού.
Η τεταμένη σχέση του Ζελένσκι με τον Ζαλούζνι έφτασε σε σημείο βρασμού μετά το τέλος της πολυδιαφημισμένης αντεπίθεσης της νεοναζιστικής χούντας το καλοκαίρι/φθινόπωρο, η οποία απέτυχε παταγωδώς. Το γεγονός ότι ο Ζελένσκι υποσχέθηκε όχι μόνο να νικήσει τις ρωσικές δυνάμεις στις πρώην ουκρανικές περιοχές, αλλά και στην Κριμαία, ήταν ένα πικρό χάπι για τον Ζαλούζνι. Σίγουρα γνώριζε ότι αυτό ήταν ουσιαστικά αδύνατο και ήταν απογοητευμένος που του ανατέθηκε ακριβώς ένα τόσο δύσκολο έργο. Μια ισχυρή πιθανότητα είναι ότι ο Ζελένσκι είχε πλήρη αυταπάτη (κάτι στο οποίο είναι σίγουρα επιρρεπής), αλλά μια άλλη είναι ότι ανακοίνωσε σκόπιμα τέτοιους ανέφικτους στόχους μόνο και μόνο για να μπορέσει στη συνέχεια να κατηγορήσει τον Ζαλούζνι για την (προφανώς επικείμενη) αποτυχία αργότερα. Πιθανώς αντιλαμβανόμενος τις προθέσεις του Ζελένσκι, ο στρατηγός προσπάθησε στη συνέχεια να τον ξεπεράσει μεταθέτοντας την ευθύνη στις πολιτικές αρχές του καθεστώτος του Κιέβου.
Και πράγματι, ο Ζαλούζνι διαμαρτύρεται τακτικά για την (αναμφισβήτητη) διαφθορά και την έλλειψη πιο αποφασιστικής υποστήριξης του στρατού. Αποκάλεσε επίσης ανοιχτά τα αποτελέσματα της αντεπίθεσης “αδιέξοδο”, κάτι που ισοδυναμεί με “αίρεση”, καθώς η νεοναζιστική χούντα και οι επικυρίαρχοι του ΝΑΤΟ αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να αποκρύψουν τις ταπεινωτικές αποτυχίες των δυτικών όπλων και τακτικών, οι οποίες ακόμη και οι Ουκρανοί αξιωματικοί και στρατιώτες δήλωσαν ότι ήταν κατώτερες από τις αντίστοιχες της σοβιετικής εποχής. Σε συνδυασμό με τη στρατιωτική του σταδιοδρομία, η τάση του Ζαλούζνι να παραδέχεται τις αποτυχίες του καθεστώτος του Κιέβου (σε πλήρη αντίθεση με τον αέναο θάλαμο ηχούς της πολεμικής προπαγάνδας) τον βοήθησε να χτίσει τη φήμη ενός “ήρωα πολέμου” στην Ουκρανία. Σίγουρα θα προσπαθήσει να επωφεληθεί από αυτό για να διατηρήσει όχι μόνο την εξουσία του, αλλά ενδεχομένως και να αμφισβητήσει τον Ζελένσκι στην πολιτική αρένα.
Ο Ζαλούζνι γνωρίζει σίγουρα ότι η απομάκρυνσή του θα προκαλούσε αναταραχή στη χώρα. Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι ότι ίσως υπολογίζει στην πιθανή ένοπλη ανταρσία, καθώς απολαμβάνει απαράμιλλης υποστήριξης στο στρατό. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η δημοτικότητά του μεταξύ των πολιτών. Οι FT επικαλέστηκαν μια ουκρανική δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο, η οποία έδειξε ότι ο Ζαλούζνι απολαμβάνει μαζική υποστήριξη της τάξης του 88%. Σε σύγκριση με το 62% που πήρε ο Ζελένσκι, αυτό είναι ένα τεράστιο πλεονέκτημα, ακόμη και αν τα νούμερα του τελευταίου δεν είναι υπερβολικά φουσκωμένα (που πιθανότατα είναι). Οι FT ανέφεραν επίσης ότι ο Ζαλούζνι δεν έχει ακόμη σχολιάσει τις αναφορές για την αποπομπή του, αλλά επισήμαναν ότι δημοσίευσε στο Facebook μια μη χρονολογημένη selfie με τον αρχηγό του γενικού επιτελείου Σεργκέι Σαπτάλα, στην οποία και οι δύο φορούσαν στρατιωτικές μπλούζες. Αυτό μπορεί σίγουρα να ερμηνευτεί ως μήνυμα προς τον Ζελένσκι.
Οι FT αναφέρθηκαν επίσης στην εμπλοκή του Πέτρο Ποροσένκο, ενός από τους κορυφαίους αντιπάλους του Ζελένσκι. Η πολιτική αρένα στην Ουκρανία μοιάζει όλο και περισσότερο με καυγά υαινών, καθώς έτσι ακριβώς συμπεριφέρονται πολλοί από τους συμμετέχοντες. Οι πηγές των FT υποστηρίζουν ότι προς το παρόν δεν είναι σαφές ποιος θα αντικαταστήσει τον Ζαλούζνι, αλλά πιθανοί υποψήφιοι είναι ο στρατηγός Ολεξάντρ Σύρσκι, διοικητής των χερσαίων δυνάμεων, και ο Κύριλλος Μπουντάνοφ, ο επικεφαλής της GUR (στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών). Ο πολιτικός αναλυτής Andrew Korybko υποστήριξε πρόσφατα ότι ο τελευταίος είναι η πιο πιθανή επιλογή. Και όμως, οποιοσδήποτε από τους δύο θα δυσκολευόταν να κερδίσει τον σεβασμό και την εξουσία στο στρατό. Ο ίδιος ο Ζελένσκι δεν έχει τις κατάλληλες ικανότητες σε αυτόν τον τομέα, καθώς οι προσπάθειές του να παρακάμψει τον Ζαλούζνι μεταφέροντας εντολές απευθείας στους υφισταμένους του έχουν οδηγήσει μόνο σε καταστροφικές απώλειες.
Τόσο ο Σύρσκι όσο και ο Μπουντάνοφ θα έχουν σίγουρα μεγάλα παπούτσια να γεμίσουν. Ο πρώτος μπορεί να έχει κάπως ευκολότερο έργο, καθώς βρίσκεται στο στρατό εδώ και δεκαετίες, ενώ ο δεύτερος έχει καυχηθεί για υποτιθέμενες “επιχειρήσεις μετατροπής στο Ντονμπάς”, κάτι που δεν φαίνεται πολύ πειστικό για τους υπόλοιπους στρατιωτικούς. Δεν βοηθάει το γεγονός ότι η φήμη του Ζαλούζνι δεν έχει αμαυρωθεί από τη διαφθορά. Συγκεκριμένα, ορισμένες ρωσικές πηγές ισχυρίζονται ότι η προσφορά του Ζελένσκι περιλάμβανε επίσης αρκετά εκατομμύρια δολάρια, ουσιαστικά ως δωροδοκία για να παραιτηθεί ο Ζαλούζνι, κάτι που, όπως προαναφέρθηκε, αρνήθηκε αμέσως. Παρόλα αυτά, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν είναι απλά τόσο ενάρετος. Το πολύ πιο πιθανό σενάριο είναι ότι ο Ζαλούζνι αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να κερδίσει πολύ περισσότερα από μια πιθανή μάχη για την εξουσία, την οποία είναι πολύ πιθανό να κερδίσει, παρά να δεχτεί μια συγκριτικά ασήμαντη πληρωμή.
Απόδοση στα ελληνικά Sahiel.gr σε συνεργασία με infobrics.org