By Sahiel
Αδυσώπητος αποδεικνύεται ότι είναι με όλους ανεξαιρέτως ο χρόνος, καθώς στο πέρασμά του αφήνει έναν οργανισμό λιγότερο ισχυρό, επιβαρύνοντας κάθε όργανο, σύστημα, ιστό, οστό και άρθρωση, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του γόνατος. Με τη γήρανση ο χόνδρος φθείρεται και πια δεν προστατεύει στον ίδιο βαθμό τα οστά, οι μύες και οι σύνδεσμοι χάνουν τη δύναμή τους, οι μηνίσκοι παύουν να προστατεύουν τόσο αποτελεσματικά τον χόνδρο.
Ακόμα πιο καταστροφικός στο πέρασμά του είναι στους ανθρώπους που έχουν υπερβολικό βάρος, την ατυχία κάποιος πρόγονός τους να είχε οστεοαρθρίτιδα ή παράγοντες που διαταράζουν την ικανότητα ισορροπίας και τους καθιστούν επιρρεπείς σε πτώσεις, με αποτέλεσμα να έχουν πολλούς τραυματισμούς στα γόνατά τους.
Αυτοί οι λόγοι οδηγούν συχνά σε οστεοαρθρίτιδα, μια πάθηση που είναι η κύρια αιτία πόνου των γονάτων, δυσκολία αυτοεξυπηρέτησης και υποβάθμιση της ζωής των ηλικιωμένων.
«Το γόνατο είναι η άρθρωση που υπόκειται στις μεγαλύτερες πιέσεις. Έχει σύνθετη δομή και είναι ευάλωτη σε τραυματισμούς κυρίως από πτώσεις που προκύπτουν όχι μόνο σε ηλικιωμένους αλλά σε άτομα κάθε ηλικίας και φυσικής κατάστασης. Μάλιστα, η πτώση με το γόνατο μπορεί να έχει ιδιαίτερα βαριές συνέπειες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες και γι’ αυτό χρήζει ταχύτατης ιατρικής φροντίδας.
Εκτός από τους τραυματισμούς, ο πόνος στο γόνατο απασχολεί μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, αφού με την πάροδο του χρόνου είναι αναπόφευκτο ένα ποσοστό φθοράς του. Όμως, δεν είναι απόλυτο ότι θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ή κινείται η άρθρωση. Υπάρχουν τρόποι που εάν υιοθετηθούν και εφαρμοστούν με συνέπεια, ελαχιστοποιείται η πιθανότητα μελλοντικά να κληθεί κάποιος να θεραπεύσει ακόμα και χειρουργικά μια δυσλειτουργική άρθρωση», επισημαίνει ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Dr Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος, Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής και Διευθυντής του Τμήματος Αναίμακτης-Μη Μεταγγιστικής Ορθοπαιδικής Χειρουργικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών – Κλινική Περιστερίου.
Πώς λοιπόν μπορούμε να διατηρήσουμε τα γόνατά μας υγιή; Σύμφωνα με τον Dr Τριανταφυλλόπουλο πρέπει:
1. Να ελέγχουμε το βάρος μας
Το πλεονάζον βάρος είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την άρθρωση του γόνατος, αφού κάθε κιλό ασκεί τετραπλάσια πίεση στα γόνατα, η οποία μάλιστα αυξάνεται ακόμη περισσότερο όταν ανεβαίνει ή κατεβαίνει κάποιος σκαλιά. Έχει αποδειχθεί ότι η απώλεια βάρους σε παχύσαρκους ενήλικες μειώνει τον πόνο στο γόνατο προσφέρει βελτιωμένη κινητικότητα, λιγότερη δυσκαμψία και καλύτερη μυϊκή λειτουργία. Αυτή όμως δεν θα πρέπει να επιτευχθεί με αυστηρές δίαιτες, διότι τότε οι αρθρώσεις δεν θα παίρνουν τα απαραίτητα συστατικά για να διατηρηθούν υγιείς.
2. Να πίνουμε αρκετό νερό
Το νερό παίζει σημαντικό ρόλο στον οργανισμό, καθώς προστατεύει όλα τα ζωτικά όργανα και τους ιστούς του. Όταν είναι επαρκώς ενυδατωμένος, τότε τα συστήματά του μπορούν να διοχετεύσουν τις θρεπτικές ουσίες στα κύτταρα. Η ποσότητα των υγρών που λαμβάνονται επηρεάζει τον όγκο και την κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των χρόνων ανάκαμψης από έναν τραυματισμό, ήπιο ή σοβαρότερο. Η αφυδάτωση από την άλλη μεριά αυξάνει τον κίνδυνο χρόνιας φλεγμονής, εξαντλεί την ενέργεια του οργανισμού και φέρνει κόπωση.
Συγκεκριμένα για τις αρθρώσεις, η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει πόνο, λόγω της λιπαντικής επίδρασης που έχει στις αρθρώσεις. Υπολογίζεται ότι το 70 – 80% του χόνδρου των αρθρώσεων αποτελείται από νερό. Το αρθρικό υγρό που βρίσκεται μεταξύ των αρθρώσεων παρέχει τροφή, απορρόφηση κραδασμών, λίπανση και προστασία στις αρθρώσεις. Μειώνει την τριβή στον χόνδρο και δίνει μια ομαλή, παρατεταμένη κίνηση. Όταν δεν είναι αρκετό, τότε υπάρχει λιγότερη λίπανση στις αρθρώσεις, γεγονός που οδηγεί στην εμφάνιση πόνου.
3. Να προσέχουμε τη συνολική υγεία μας
Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν παθήσεις που επηρεάζουν την καλή υγεία του γόνατος, όπως η οσφυαλγία. Τα γόνατα και η πλάτη παρέχουν ευελιξία, κίνηση και στήριξη. Η σχέση τους είναι όμως αλληλοεξαρτώμενη και επομένως, όταν πονάει η πλάτη, το ίδιο μπορεί να συμβεί και στα γόνατα.
Πέρα από τη σκελετική υγεία όμως υπάρχουν και άλλες παθήσεις που φαινομενικά δεν έχουν σχέση με τα γόνατα, αλλά που έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν πόνο σε αυτά. Μια τέτοια πάθηση είναι η κατάθλιψη, για την οποία η έρευνα έχει δείξει ότι επιβάλλεται μια βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση προκειμένου να βελτιωθεί τόσο η κατάθλιψη όσο και ο πόνος στα γόνατα.
4. Να κινούμαστε
Η υγεία και πολλές φορές η επούλωση του χόνδρου του γόνατος εξαρτάται από την κίνηση. Η τακτική άσκηση μπορεί προστατεύει τις αρθρώσεις, αρκεί να γίνεται σωστά και τακτικά. Κάνοντας τις σωστές ασκήσεις με λάθος τεχνική, όμως, μπορεί να προκληθούν τραυματισμοί με άμεσες ή έμμεσες βλάβες στο γόνατο που θα εμφανιστούν χρόνια μετά. Τριάντα λεπτά άσκησης την ημέρα, όπως περπάτημα, γιόγκα, κολύμπι, πέντε φορές την εβδομάδα, είναι ιδανικά για τη διατήρηση των αρθρώσεων του γόνατος σε καλή κατάσταση. Στόχος θα πρέπει να είναι η ενδυνάμωση των μυών στις γάμπες και τους γοφούς, και των μυών στο μπρος, στο πίσω αλλά και στο εσωτερικό των μηρών καθώς αυτοί απορροφούν την πίεση κατά τη διάρκεια της βάδισης.
«Οι διατάσεις είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση της ευλυγισίας, της ελαστικότητας και του εύρους κίνησης της άρθρωσης όπως και για την αποφυγή τραυματισμών στους μυς, τους συνδέσμους και τους τένοντες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη στα γόνατα. Όσοι κάνουν καθίσματα και προβολές ποδιών (lunges), να θυμούνται ότι δεν πρέπει το γόνατο να λυγίζει πάνω από 90 μοίρες, ούτε να προβάλει έξω από τον νοητό άξονα που ενώνει την άρθρωση με τα ακροδάχτυλα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείχνουν οι νέοι και κυρίως οι ηλικιωμένοι, όταν ανεβαίνουν και κατεβαίνουν σκάλες, καθώς αυτή η δραστηριότητα υποβάλλει τα γόνατα σε μεγάλο στρες. Οι νεώτεροι δεν χρειάζεται να κάνουν άλματα για να ανεβαίνουν 3 σκαλιά τη φορά, ούτε πηδηματάκια όταν κατεβαίνουν και οι ηλικιωμένοι καλό είναι να κρατιούνται από το κιγκλίδωμα», συμβουλεύει ο Dr Τριανταφυλλόπουλος.
Βασικό επίσης σημείο είναι η προστασία των αρθρώσεων κατά τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως ψώνια και δουλειές του σπιτιού. Η άρση βάρους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και να μην ξεπερνά τις ικανότητες ούτε τη δύναμη εκείνου που το σηκώνει. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίδεται στα υποδήματα, καθώς μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την υγεία του γόνατος, και κυρίως κατά την άθληση.
«Τόσο οι τραυματισμοί όσο και η φθορά που επέρχεται με το χρόνο γίνονται αιτία ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας. Πολλές φορές η πάθηση επιδεινώνεται σε σημείο που δεν υπάρχει άλλος τρόπος θεραπείας παρά μόνο η αρθροπλαστική. Όμως, με την εξέλιξη των τεχνικών, τα σύγχρονα υλικά και τα εξελιγμένα μέσα που διαθέτουμε, η επέμβαση αυτή έχει καταστεί εξαιρετικά ασφαλής και αποτελεσματική. Όταν δε, πραγματοποιείται με ψηφιακή πλοήγηση εγγυάται στον ασθενή καλύτερα αποτελέσματα και διάρκεια», καταλήγει ο Dr Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος.
