Σε καταστροφές όπως ο σεισμός των 7,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ – και ο μετασεισμός των 7,5 βαθμών – που έπληξε τη Συρία και την Τουρκία αυτή την εβδομάδα, η διεθνής συνεργασία σε δορυφορικές εικόνες διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στις προσπάθειες διάσωσης.
Τα δορυφορικά δεδομένα επιτρέπουν στις υπηρεσίες βοήθειας να παραδίδουν καλύτερα νερό και τρόφιμα, επειδή γνωρίζουν την κατάσταση των δρόμων, των γεφυρών και των κτιρίων. Επίσης – και αυτό είναι το πιο σημαντικό – οι δορυφορικές εικόνες μπορούν να εντοπίσουν ομάδες ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από πιθανούς μετασεισμούς συγκεντρώνοντας σε στάδια ή άλλους ανοιχτούς χώρους.
Οι δορυφόροι σε ετοιμότητα
Για να στρέψουν τα μάτια των δορυφόρων γρήγορα στις πληγείσες περιοχές, οι τουρκικές αρχές ζήτησαν την ενεργοποίηση του Διεθνούς Χάρτη για το Διάστημα και τις Μεγάλες Καταστροφές στις 7.04 π.μ. τοπική ώρα. Τα Ηνωμένα Έθνη έκαναν το ίδιο για τη Συρία στις 11.29 π.μ. τοπική ώρα.
Από τότε, 11 διαστημικές υπηρεσίες ενεργοποίησαν τους καταλληλότερους οπτικούς δορυφόρους και δορυφόρους ραντάρ. Για τη Γαλλία, πρόκειται για τους οπτικούς δορυφόρους Spot, Pléaides και Pléiades Neo (μέσης, υψηλής και πολύ υψηλής ανάλυσης), οι οποίοι θα παρέχουν τις πρώτες εικόνες καθώς θα περνούν πάνω από την περιοχή. Οι δορυφόροι ραντάρ θα συμπληρώσουν τις οπτικές πληροφορίες, καθώς λειτουργούν επίσης τη νύχτα και μέσα από τα σύννεφα και μπορούν να απεικονίσουν κατολισθήσεις και ακόμη και πολύ μικρές διαφορές στο υψόμετρο.
Κάθε χρόνο, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πλήττονται από καταστροφές, τόσο φυσικές (τροπικές καταιγίδες, σεισμοί, κατολισθήσεις, ηφαιστειακές εκρήξεις, τσουνάμι, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και άλλα παρόμοια) όσο και ανθρωπογενείς (όπως πετρελαιοκηλίδες, βιομηχανικές εκρήξεις). Δυστυχώς, η ένταση και η συχνότητα αυτών των καταστροφών αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα θύματα, οι ζημιές και τα κατεστραμμένα τοπία.
Ανατομία μιας καταστροφής
Ο διεθνής χάρτης ορίζει την καταστροφή ως ένα μεγάλης κλίμακας, ξαφνικό, μοναδικό και ανεξέλεγκτο γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ανθρώπινων ζωών ή τη ζημία σε περιουσιακά στοιχεία και το περιβάλλον. Σύμφωνα με τον ορισμό, πρόκειται επίσης για ένα γεγονός που απαιτεί επείγουσα δράση για την απόκτηση και την παροχή δεδομένων.
Ιδρύθηκε το 1999 από το Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Ερευνών και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Λίγο αργότερα, προσχώρησε και ο Καναδικός Οργανισμός Διαστήματος.
Σήμερα, 17 διαστημικές υπηρεσίες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να παρέχουν δωρεάν δορυφορικές εικόνες από την περιοχή της καταστροφής το συντομότερο δυνατό. Από το 2000, ο χάρτης έχει ήδη ενεργοποιηθεί 797 φορές σε περισσότερες από 154 χώρες. Έκτοτε προστέθηκαν παρόμοιες πρωτοβουλίες από την Ευρώπη (Copernicus Emergency) και την Ασία (Sentinel Asia).
Σχεδόν τα τρία τέταρτα των ενεργοποιήσεων οφείλονται σε καιρικά φαινόμενα: καταιγίδες, τυφώνες και κυρίως πλημμύρες. Μόνο οι τελευταίες αντιπροσωπεύουν τις μισές ενεργοποιήσεις. Σε τέτοιες καταστάσεις κρίσης, ολόκληρες εκτάσεις συχνά καταστρέφονται ή πλημμυρίζουν και οι δρόμοι είναι αδιάβατοι. Στη συνέχεια, τα επίγεια όργανα δεν είναι πάντα σε θέση να αναλύσουν την κλίμακα της καταστροφής, πόσο μάλλον να κατευθύνουν τους εργαζόμενους διάσωσης και αρωγής. Καταγράφοντας την κατάσταση από το διάστημα, σε πολύ υψηλή ανάλυση, οι δορυφόροι παρέχουν γρήγορα κρίσιμες πληροφορίες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο χάρτης δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το θέμα δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του χάρτη (πόλεμοι και ένοπλες συγκρούσεις) ή στο γεγονός ότι οι διαστημικές εικόνες είναι μερικές φορές ελάχιστα χρήσιμες (στην περίπτωση των κυμάτων καύσωνα και των επιδημιών) ή στο γεγονός ότι το φαινόμενο εξελίσσεται αργά και για μεγάλο χρονικό διάστημα (ξηρασία).
Δορυφορικά δεδομένα για την αντιμετώπιση κρίσεων
Μόλις συμβεί μια καταστροφή, οι δορυφόροι είναι προγραμματισμένοι να καταγράφουν γρήγορα εικόνες από τις πληγείσες περιοχές. Περισσότεροι από 60 δορυφόροι, οπτικοί ή ραντάρ, μπορούν να αναπτυχθούν ανά πάσα στιγμή.
Ανάλογα με τον τύπο της καταστροφής, κινητοποιούνται διαφορετικοί δορυφόροι, βάσει προκαθορισμένων σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων: TerraSAR-X/Tandem-X, QuickBird-2, Radarsat, Landsat-7/8, SPOT, Pleiades, Sentinel-2 και άλλοι.
Οι οπτικές εικόνες μπορούν να περιγραφούν ως φωτογραφίες από το διάστημα, αλλά οι εικόνες ραντάρ είναι πιο δύσκολο να ερμηνευθούν από μη ειδικούς. Ως εκ τούτου, οι δορυφορικές πληροφορίες υποβάλλονται σε μετεπεξεργασία για να γίνουν πιο κατανοητές. Για παράδειγμα, οι εικόνες μετατρέπονται σε χάρτες επιπτώσεων ή αλλαγών για τους διασώστες, σε προειδοποιήσεις πλημμύρας για το κοινό ή σε χάρτες πλημμυρισμένων περιοχών με εκτιμήσεις ζημιών για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Η συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων στο πεδίο και των φορέων εκμετάλλευσης δορυφόρων είναι απαραίτητη. Οι ανάγκες του πεδίου συνέβαλαν στη βελτίωση των διαδικασιών παρέμβασης του χάρτη όσον αφορά τον χρόνο παράδοσης και την ποιότητα των παραδιδόμενων προϊόντων.
Πρόοδος έχει επίσης σημειωθεί χάρη στις τεχνολογικές βελτιώσεις, όπως η εξέλιξη της οπτικής ανάλυσης – από 50 σε 20 μέτρα και τώρα ακόμη και 30 εκατοστά – και το λογισμικό για την επεξεργασία τρισδιάστατων δεδομένων. Αλλά και χάρη στην ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων που επιτρέπουν τη σύνδεση δορυφορικών δεδομένων και ερευνών εδάφους.
Ανακατασκευή
Η διαχείριση της κρίσης είναι προφανώς απαραίτητη, αλλά είναι εξίσου σημαντικό για όλες τις πληγείσες χώρες να σκεφτούν την ανοικοδόμηση και το μέλλον. Πράγματι, ο “κύκλος του κινδύνου” δηλώνει ότι η ανοικοδόμηση, η ανθεκτικότητα και η πρόληψη των κινδύνων διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιστροφή στην κανονικότητα.
Παρόλο που οι καταστροφές δεν μπορούν να προβλεφθούν, οι χώρες και οι πόλεις μπορούν να προετοιμαστούν καλά γι’ αυτές. Ειδικά σε περιοχές όπου εμφανίζονται επανειλημμένα, η πρόληψη είναι πολύ χρήσιμη. Οι κάτοικοι θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να επωφεληθούν από αντισεισμικές κατασκευές, την κατασκευή ασφαλών χώρων συγκέντρωσης ή τη μετεγκατάσταση κατοικημένων περιοχών σε ασφαλείς τοποθεσίες. Η εκμάθηση δεξιοτήτων επιβίωσης από καταστροφές είναι επίσης απαραίτητη.
Μετά από μεγάλες καταστροφές, έχουν αναληφθεί διάφορες πρωτοβουλίες για την παρακολούθηση της ανοικοδόμησης. Δύο παραδείγματα είναι ο σεισμός της Αϊτής το 2021 και η Βηρυτός μετά την έκρηξη στο λιμάνι το 2019.
Στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν δορυφορικές εικόνες για να γίνει λεπτομερής και δυναμική αξιολόγηση των ζημιών σε κτίρια, δρόμους, αγροκτήματα, δάση και άλλα στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο. Αυτό θα επιτρέψει την παρακολούθηση του σχεδιασμού ανοικοδόμησης για τον μετριασμό των κινδύνων και την παρακολούθηση των αλλαγών σε χρονικό διάστημα τριών έως τεσσάρων ετών.
Με πληροφορίες από dewereldmorgen.be
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.