Του Marc Vandepitte
Στα τέλη Ιανουαρίου, ένας κορυφαίος στρατηγός των ΗΠΑ δήλωσε ότι ένας πόλεμος για την Ταϊβάν θα μπορούσε να ξεσπάσει μέσα σε δύο χρόνια. Μήπως σύντομα θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα δεύτερο σημείο ανάφλεξης στην Ασία μετά την Ουκρανία; Θέσαμε το ερώτημα στον εμπειρογνώμονα για την Κίνα Dirk Nimmegeers.
Για να κατανοήσουμε πλήρως τι ακριβώς συμβαίνει, είναι σημαντικό να αντιληφθούμε το ειδικό καθεστώς της Ταϊβάν. Μπορείτε να εξηγήσετε λίγο αυτό το καθεστώς;
Η Ταϊβάν έχει τη δική της κυβέρνηση και το δικό της κοινοβούλιο, αλλά ουσιαστικά δεν είναι κυρίαρχο ή ανεξάρτητο κράτος, επειδή αποτελεί μέρος της Κίνας. Σχεδόν κάθε κράτος στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, το αναγνωρίζει αυτό. Η Ταϊβάν, για παράδειγμα, δεν έχει έδρα στον ΟΗΕ.
Υπάρχει μόνο μία Κίνα με κυβέρνηση που εδρεύει στο Πεκίνο. Η πολιτική οντότητα της Ταϊβάν εγκαταστάθηκε το 1949 από την ηττημένη πλευρά στον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο, αφού εκδιώχθηκε από την υπόλοιπη χώρα από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας.
Νομικά, το νησί είναι μέρος της Κίνας εδώ και αιώνες, όπως η Φλάνδρα είναι μέρος του Βελγίου ή η Φρίσλαντ είναι μέρος της Ολλανδίας. Κατά κάποιο τρόπο μπορείτε να δείτε την Ταϊβάν ως μια επαναστατημένη επαρχία.
Ποια είναι η σχέση της Κίνας με αυτή την “επαναστατική επαρχία”;
Η πολιτική της Κίνας παραμένει αμετάβλητη εδώ και χρόνια: Η Ταϊβάν πρέπει να επανενωθεί ειρηνικά με την υπόλοιπη χώρα. Το Πεκίνο θα ήθελε να δει τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και της νησιωτικής επαρχίας να αποκαθίστανται στην ίδια ισχύ που είχαν μέχρι πρόσφατα. Περισσότερες κοινωνικές και πολιτιστικές επαφές θα ήταν επίσης επωφελείς.
Ωστόσο, το Πεκίνο πάντα προειδοποιούσε -και το κάνει κάθε φορά που το προκαλούν σοβαρά- ότι οποιαδήποτε διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ταϊβάν ή σοβαρές κινήσεις προς αυτήν θα οδηγούσαν σε στρατιωτική απάντηση. Ουσιαστικά, το “ζήτημα της Ταϊβάν” είναι εσωτερικό ζήτημα, το οποίο οι Κινέζοι και στις δύο πλευρές του Πορθμού της Ταϊβάν θα διευθετήσουν μεταξύ τους.
Πώς βλέπουν αυτό το ζήτημα στην Ταϊβάν;
Στην Ταϊβάν, υπάρχουν δύο κύρια κόμματα. Επί του παρόντος, το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα (DPP) βρίσκεται στην εξουσία. Αυτό το κόμμα προωθεί τον αυτονομισμό. Η θέση του DPP και της σημερινής του ηγέτιδας Tsai Ing-wen είναι ότι η Ταϊβάν είναι ήδη ανεξάρτητη και ότι η Κίνα και η Ταϊβάν δεν ανήκουν μαζί.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την άποψη του άλλου μεγάλου πολιτικού κόμματος της Ταϊβάν, του Kuomintang (KMT). Το κόμμα αυτό εξακολουθεί να είναι πιστό στο σύνταγμα της “μίας Κίνας”, το οποίο υπέθετε ότι μια κυβέρνηση από την Ταϊβάν θα πετύχαινε να διεκδικήσει όλα τα κινεζικά εδάφη. Βέβαια, το KMT γνωρίζει επίσης ότι αυτό έχει πλέον καταστεί ψευδαίσθηση, και γι’ αυτό το κόμμα συνέταξε τη “Συναίνεση του 1992”.
Αυτή δηλώνει ότι “υπάρχει μόνο μία Κίνα, αλλά αυτό ερμηνεύεται διαφορετικά και στις δύο πλευρές των Στενών”. Για το Πεκίνο και το ΚΜΤ, αυτό παραμένει μια καλή βάση για αμοιβαίες επαφές και διαπραγματεύσεις. Οι αυτονομιστές του DPP αρνούνταν πάντα να αναγνωρίσουν αυτή τη συναίνεση.
Και ποια είναι η στάση των ΗΠΑ επί του θέματος;
Παραδοσιακά, οι ΗΠΑ έχουν την άποψη ότι η Ταϊβάν είναι πράγματι μέρος της Κίνας και ότι υπάρχει μόνο μία Κίνα, με πρωτεύουσα το Πεκίνο. Το 1982, οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν να σταματήσουν σταδιακά τις πωλήσεις όπλων στην Ταϊβάν.
Κατά τη συνάντηση με τον Σι στο G20 στο Μπαλί τον Νοέμβριο του 2022, ο Μπάιντεν επανέλαβε ότι οι ΗΠΑ εμμένουν στην πολιτική της “μίας Κίνας”. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε επίσης τότε ότι ο ίδιος και η κυβέρνησή του παραμένουν υπέρ του status quo, δηλαδή της κατάστασης όπου η Ταϊβάν δεν κηρύσσει ανεξαρτησία αλλά συνεχίζει να λειτουργεί αυτόνομα. Οι ΗΠΑ θα επέμβουν στρατιωτικά εάν οποιοδήποτε από τα εμπλεκόμενα μέρη αλλάξει αυτό το status quo μονομερώς και με τη βία.
Δηλαδή, οι ΗΠΑ εμμένουν στη διατήρηση του status ;
Τα όσα συνέβησαν τους μήνες πριν και μετά τη συζήτηση στο Μπαλί εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες για την ειλικρίνεια των δηλώσεων του Μπάιντεν. Μάλλον, φαίνεται ότι η Ουάσιγκτον ενθαρρύνει τους πιο απερίσκεπτους αυτονομιστές και μιλιταριστές πολιτικούς στην Ταϊβάν.
Είναι σαν οι ΗΠΑ να θέλουν να εκπληρώσουν τη δική τους προφητεία ότι ο πόλεμος με την Κίνα είναι αναπόφευκτος. Φαίνεται ότι οι ηγέτες στην Ουάσιγκτον προετοιμάζονται για αυτή τη σύγκρουση και στρατολογούν ή πιέζουν τους συμμάχους να συμμετάσχουν σε αυτήν.
Θα μπορούσατε να το αναλύσετε αυτό συγκεκριμένα;
Πρώτον, έχετε την παγκόσμια στρατηγική των ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον πρόκειται να δαπανήσει πρωτοφανή ποσά για εξοπλισμούς. Ετησίως, το Κογκρέσο θα διαθέτει 858 δισεκατομμύρια δολάρια για τον στρατό. Αυτό είναι 45 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα από όσα είχε ζητήσει ο Μπάιντεν και είναι όσα είναι οι δαπάνες των επόμενων εννέα χωρών μαζί.
Με αυτή την κούρσα εξοπλισμών, βάζουν ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Κίνα στο στόχαστρο. Αυτό δεν είναι καν αυτό που λέω, η ίδια η Ουάσιγκτον είναι πολύ ανοιχτή γι’ αυτό. Δύο στρατηγικά έγγραφα των ΗΠΑ το υποστηρίζουν αυτό και εξηγούν πώς η Ουάσιγκτον σχεδιάζει να το αντιμετωπίσει. Η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (2022) και η Αναθεώρηση της Πυρηνικής Στάσης (2022), δηλώνουν μάλιστα με πολεμοχαρή γλώσσα ότι οι ΗΠΑ έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν πυρηνική βόμβα με σκοπό την “αποτροπή στρατηγικών επιθέσεων”, δηλαδή όχι μόνο πυρηνικών επιθέσεων!
Ο Ινδός σχολιαστής Vijay Prashad σημειώνει: “Αυτό, σε συνδυασμό με την άρνηση της Ουάσινγκτον να υιοθετήσει μια στρατηγική “μη πρώτης χρήσης”, με τον εκσυγχρονισμό του πυρηνικού της οπλοστασίου και με την απόσυρση της Ουάσινγκτον από τη Συνθήκη για τους πυρηνικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς, σήμαινε τον φόβο πολλών χωρών – σίγουρα της Κίνας και της Ρωσίας – ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να τοποθετήσουν πυραύλους μέσου βεληνεκούς στην περιοχή τους και να τους οπλίσουν με πυρηνικές κεφαλές”. Περιτριγυρίζοντας την Κίνα, και πιο συγκεκριμένα στον Ινδο-Ειρηνικό, οι ΗΠΑ επεκτείνουν τον στόλο τους. Συμφώνες όπως η AUKUS, η στρατιωτική συνθήκη μεταξύ των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας, αυξάνουν επίσης τη στρατιωτική προσφορά στην περιοχή. Το ίδιο και η βρετανική στρατιωτική συνεργασία με την Ιαπωνία, μια χώρα που, όπως και η Γερμανία, διπλασιάζει τις στρατιωτικές της δαπάνες με την προτροπή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Η Ουάσινγκτον έχει πλέον συμφωνίες με την Αυστραλία για τη μεταφορά πυρηνικών όπλων με βομβαρδιστικά B-52 και B-1 στην Αυστραλία. Οι δαπάνες για τη λεγόμενη Πρωτοβουλία Αποτροπής του Ειρηνικού θα αυξηθούν κατά 11,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Είναι σαφές, και πάλι η Ουάσιγκτον δεν το αρνείται, ότι όλα αυτά στρέφονται πρωτίστως κατά της Κίνας.
Αυτή η στρατιωτική στρατηγική συμβαδίζει με τον οικονομικό πόλεμο. Πρόσφατα, ο Μπάιντεν εξαπέλυσε έναν πραγματικό πόλεμο τσιπ εναντίον της Κίνας. Με σαρωτικούς περιορισμούς στις εξαγωγές, οι ΗΠΑ προσπαθούν με κάθε μέσο να εμποδίσουν την οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική ανάπτυξη της Κίνας.
Αυτή είναι η συνολική στρατηγική. Τι ρόλο παίζει η Ταϊβάν σε αυτό;
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Ταϊβάν έχει αναλάβει το ρόλο ενός είδους στρατιωτικής βάσης από τις ΗΠΑ. Η Ουάσινγκτον φαίνεται αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει την Ταϊβάν εναντίον της Κίνας, όπως χρησιμοποιεί την Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας, όσο μεγάλες και αν είναι οι διαφορές μεταξύ του πολέμου που ήδη διεξάγεται και αυτού που φαίνεται να προετοιμάζεται.
Παλαιότερα και συχνά, οι πρόεδροι των ΗΠΑ αθέτησαν τις υποσχέσεις του 1982 για αναδίπλωση και διακοπή του εξοπλισμού της Ταϊβάν. Η κυβέρνηση Μπάιντεν, ωστόσο, το πάει πιο μακριά. Κατάφερε να πείσει τους σημερινούς ηγέτες του νησιού να χρησιμοποιήσουν τις αγορές τεράστιων ποσοτήτων όπλων για να αυξήσουν τα κέρδη των αμερικανικών κατασκευαστών όπλων.
Σύμφωνα με τον πρόσφατα προγραμματισμένο στρατιωτικό προϋπολογισμό, η Ταϊβάν θα λάβει 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια. Σε αυτό θα προστεθούν άλλα 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια στο πλαίσιο ενός νέου νόμου που ονομάζεται Taiwan Policy Act.
Ο Λευκός Οίκος θέλει να επενδύσει σε “πολεμικά παιχνίδια, στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας και μια συνεχή εκ περιτροπής στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ”. Η Βουλή των Αντιπροσώπων καλεί το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ να προσκαλέσει το πολεμικό ναυτικό της Ταϊβάν στις στρατιωτικές ασκήσεις Rim of the Pacific 2024.
Στις 7 Ιανουαρίου, ένα ακόμη αντιτορπιλικό του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ διέπλευσε τα Στενά της Ταϊβάν, η πρώτη τέτοια διέλευση που αναφέρθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ φέτος. Όπως πάντα, η Ουάσινγκτον ισχυρίζεται ότι πρόκειται για επιχείρηση “ελευθερίας της ναυσιπλοΐας”, ενώ η Κίνα προφανώς δεν εμποδίζει την εμπορική ναυσιπλοΐα και δεν έχει καμία πρόθεση να πυροβολήσει ποτέ τον εαυτό της στα πόδια με αυτόν τον τρόπο.
Νέες προκλητικές και παράνομες “επίσημες επισκέψεις” στην Ταϊπέι (την αυτοαποκαλούμενη “κυβέρνηση” της Ταϊβάν), κατά τα πρότυπα της Νάνσι Πελόζι, ετοιμάζονται στο νεοεκλεγέν αμερικανικό κοινοβούλιο.
Πώς απαντά η κυβέρνηση της Ταϊβάν σε αυτό;
Το αυτονομιστικό κόμμα που κυβερνά εκεί χαιρετίζει αυτές τις ενέργειες και ζητά συνεχώς ακόμη περισσότερα όπλα. Η Ταϊπέι παρατείνει τη στρατιωτική θητεία από τέσσερις μήνες σε ένα χρόνο και κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να πείσει τον πληθυσμό ότι υπάρχει στρατιωτική απειλή από την Κίνα. Υπάρχουν ακόμη και σχέδια να διδάσκονται τα παιδιά στα νηπιαγωγεία να διακρίνουν τον ήχο των βλημάτων του πυροβολικού.
Στο οικονομικό μέτωπο, η Ταϊπέι συμμετέχει επίσης στην κλιμάκωση. Μεγάλες εταιρείες όπως η Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) αναγκάζονται να εγκαταστήσουν εργοστάσια στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια προσπάθεια να αποκοπεί η προφανής και επωφελής συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών του στενού της Ταϊβάν.
Εσείς αποδίδετε την πολεμοκαπηλεία στην πλευρά των ΗΠΑ, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι εδώ έχουν την αντίθετη εντύπωση και υποθέτουν ότι η Κίνα είναι ο επιτιθέμενος.
Φοβάμαι ότι οι άνθρωποι το κάνουν πράγματι. Οι πολιτικοί, οι σχολιαστές, οι ακαδημαϊκοί και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κάνουν καθημερινά το παν για να πείσουν τους πολίτες των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ότι η Κίνα είναι αυτή που γίνεται όλο και πιο επιθετική και αποτελεί απειλή για τους γείτονές της και την ειρήνη.
Για παράδειγμα, το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών διεξήγαγε μια μελέτη που βασίστηκε σε μια προσομοίωση μιας πιθανής “εισβολής” του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού στην Ταϊβάν το 2026, για να διαπιστώσει ότι θα οδηγούσε σε μεγάλες απώλειες για τα μέρη που θα εμπλέκονταν: την ηπειρωτική Κίνα, το νησί της Ταϊβάν και τις ΗΠΑ με τη σύμμαχό τους Ιαπωνία.
Στις αρχές Ιανουαρίου, το γνωστό αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy κυκλοφόρησε ένα ειδικό τεύχος με 12 κείμενα από πρώην διευθυντές της CIA, αμερικανούς στρατιωτικούς διοικητές, έναν πρώην γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, έναν υπουργό της κυβέρνησης Τραμπ και εκπροσώπους δεξαμενών σκέψης.
Θεωρούν ότι επίκειται η νίκη της Ουκρανίας στον πόλεμο που ξεκίνησε η Ρωσία και διατυπώνουν αυτά που θεωρούν ως κάποια διδάγματα που πρέπει να αντλήσουμε από αυτόν. Για ορισμένους, το μάθημα είναι: “θα πρέπει οπωσδήποτε να αποτρέψουμε την Κίνα εξοπλίζοντας πολύ περισσότερο την Ταϊβάν”. Άλλοι μιλούν ήδη ωμά για τον καλύτερο τρόπο διεξαγωγής πολέμου εναντίον της Κίνας “για την υπεράσπιση της Ταϊβάν”.
Μόλις τώρα, ένας κορυφαίος Αμερικανός στρατηγός δήλωσε ότι ένας πόλεμος για την Ταϊβάν θα μπορούσε να ξεσπάσει σε δύο χρόνια. Σκεπτόμενοι τα λόγια του Μπάιντεν για την “υπονόμευση του status quo” και τη “μονομερή και βίαιη αλλαγή του status quo”, φαίνεται ξεκάθαρα ότι είναι ακριβώς οι ΗΠΑ που είναι ένοχες γι’ αυτό, με επαφές και επισκέψεις που αντιμετωπίζουν τους Ταϊβανέζους ηγέτες σαν να ήταν επίσημοι εκπρόσωποι ενός ανεξάρτητου κράτους, με μεγάλης κλίμακας εξοπλισμούς και πολεμική προπαγάνδα.
Ναι, αλλά σίγουρα δεν μπορείτε να παρακάμψετε το γεγονός ότι η Κίνα αναπτύσσει τακτικά στρατιωτική δύναμη στην περιοχή- αυτό συνέβη, για παράδειγμα, λίγο μετά την επίσκεψη της προέδρου του Κοινοβουλίου Pelosi στην Ταϊβάν.
Όπως είπα, η Κίνα στοχεύει σε μια ειρηνική επανένωση. Αλλά θέλει επίσης να γίνουν σεβαστές οι συμφωνίες του παρελθόντος. Κάθε φορά που οι ΗΠΑ και η Ταϊβάν προχωρούν ένα βήμα παραπέρα στην τακτική του σαλαμιού για να φέρουν πιο κοντά την ανεξαρτησία της Ταϊβάν, σταματώντας μόνο στην ανακήρυξη αυτής της ανεξαρτησίας με μια ηχηρή διακήρυξη, η κινεζική κυβέρνηση θα αμύνεται στην πρόκληση με συμβολικές ασκήσεις για να δείξει ότι δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει τη στρατιωτική επιλογή.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ασκήσεων, η κινεζική πολεμική αεροπορία διασχίζει επίσης τα όρια της ζώνης αναγνώρισης αεράμυνας (ADIZ) που έχει κηρύξει η Ταϊβάν. Φυσικά, η Κίνα δεν αναγνωρίζει αυτή τη ζώνη αναγνώρισης αεράμυνας, διότι κάτι τέτοιο μπορεί να καθιερωθεί μόνο από ένα αναγνωρισμένο κράτος. Το νοητό όριο δεν είχε μέχρι πρόσφατα, επειδή η Κίνα ήθελε να δείξει την καλή της θέληση.
Παρόλα αυτά, καθώς η Ουάσιγκτον και η Ταϊπέι κλιμακώνουν τις πολεμικές τους προετοιμασίες, το Πεκίνο θα κάνει τα πάντα για να μην πέσει στην παγίδα μιας κούρσας εξοπλισμών. Ωστόσο, η Κίνα δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τη φιλοδοξία της να επανενώσει την Ταϊβάν με την πατρίδα και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να συμβεί αυτό χωρίς βία στην πορεία προς το μοντέλο “μία χώρα με δύο συστήματα”.
Για το σκοπό αυτό, το Πεκίνο θέλει να επαναλάβει την ευνοϊκή ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων, των επενδύσεων και του εμπορίου μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και του νησιού, καθώς και τις επανενώσεις μεταξύ συγγενών και άλλες επαφές μεταξύ των ανθρώπων. Μια ειρηνική εξέλιξη που διακόπηκε από τις εκλογικές νίκες του αυτονομιστικού DPP, το οποίο γρήγορα αναδείχθηκε σε σύμμαχο των κυβερνήσεων Τραμπ και Μπάιντεν με τη νέα επιθετική τους πορεία.
Τέλος, πιστεύετε ότι μπορεί να φτάσουμε σε πόλεμο στην Ταϊβάν;
Δεν είμαι μάντης, αλλά ένας τέτοιος πόλεμος θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, όσο τρομερός και αν είναι, θα είναι παιχνιδάκι σε σύγκριση με αυτό που μπορεί να μας περιμένει σε έναν πόλεμο για την Ταϊβάν.
Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να μην επηρεαστούμε από τον πολεμικό πυρετό που μαίνεται σήμερα μεταξύ μεγάλου μέρους του κατεστημένου στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Το κίνημα της ειρήνης έχει σίγουρα πολύ δουλειά εδώ.
Η συνέντευξη διεξήχθη από τον Marc Vandepitte
Πηγή: dewereldmorgen.be
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
