Του Andrei Pertsev
Η επιτυχημένη αντεπίθεση της Ουκρανίας στην περιοχή του Χάρκοβο δεν είναι απλώς μια μεγάλη ήττα για το Κρεμλίνο στο πεδίο της μάχης, αλλά και στο μέτωπο της προπαγάνδας. Οι ενεργοί Ρώσοι υποστηρικτές του πολέμου είναι εξοργισμένοι και αποθαρρυμένοι από την υποχώρηση και κατηγορούν τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας τους γι’ αυτό. Τώρα απαιτούν από τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να λάβει αποφασιστικά μέτρα και μάλιστα αμφισβητούν πόσο σοβαρές είναι πραγματικά οι προθέσεις του στην Ουκρανία.
Ξεκινώντας τον πόλεμο εναντίον της γειτονικής Ουκρανίας, ο Πούτιν κέρδισε τους υπερπατριώτες της χώρας του και τους μετέτρεψε στους πιο σκληρούς υποστηρικτές του. Έχοντας τους ριζοσπαστικοποιήσει με ιμπεριαλιστικά συνθήματα και ενέργειες, το Κρεμλίνο κινδυνεύει τώρα να στραφούν εναντίον του οι πιο επιθετικοί υποστηρικτές του. Η προσπάθεια κατευνασμού τους είναι επίσης μια ριψοκίνδυνη κίνηση, καθώς θα αποξενώσει την παθητική πλειοψηφία της ρωσικής κοινωνίας, η οποία μπορεί να υποστηρίξει την «ειδική επιχείρηση», αλλά σίγουρα δεν θέλει να συμμετάσχει πραγματικά σε αυτήν.
Η αντεπίθεση μπλιτζ της Ουκρανίας πέτυχε να εκδιώξει τα ρωσικά στρατεύματα από μεγάλα τμήματα της περιοχής του Χάρκοβο μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας περιέγραψε αυτό που συνέβη ως απλώς «ανασυγκρότηση στρατευμάτων». Ωστόσο, η πραγματική κλίμακα της υποχώρησης της Ρωσίας δεν πέρασε απαρατήρητη από τα υπερπατριωτικά κανάλια στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram. Οι συντάκτες τους το περιέγραψαν ως καταστροφή και έφτασαν στο σημείο να επικρίνουν τη ρωσική ηγεσία, απαιτώντας την αλήθεια για την κατάσταση στο έδαφος, εκκαθαρίσεις στην αλυσίδα διοίκησης του στρατού και άλλα ριζικά μέτρα όπως μια γενική κινητοποίηση και « ολοκληρωτικός πόλεμος».
Στους έξι μήνες από την έναρξη του πολέμου, ο αριθμός των ατόμων που εγγράφονται σε αυτά τα κανάλια έχει αυξηθεί σημαντικά και μερικοί έχουν πλέον ακόλουθους που πλησιάζουν το ένα εκατομμύριο. Ο πόλεμος τους έδωσε μια νέα αίσθηση σύνδεσης με τις αρχές και σιγουριά ότι τώρα έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από το Κρεμλίνο τα αιτήματά τους. Αυτά τα αιτήματα συνοψίζονται σε μια γενική κινητοποίηση, μετατροπή σε οικονομία εν καιρώ πολέμου και βομβαρδισμό πόλεων της Ουκρανίας για να καταστρέψουν σκόπιμα τις μη στρατιωτικές υποδομές. Οι υπερπατριώτες υπαινίσσονται ανοιχτά ότι είναι απογοητευμένοι με την προφανή έλλειψη επίλυσης του Πούτιν.
Για το Κρεμλίνο, ωστόσο, να αποδεχθεί αυτές τις απαιτήσεις, θα ήταν αντίθετο με τη διάθεση της πλειοψηφίας του ρωσικού κοινού, που αδιαφορεί για την υποχώρηση από το Χάρκοβο, αν, όντως, γνωρίζει κάτι γι’ αυτό. Είναι η «ειδική επιχείρηση» όπως απεικονίζεται από την κρατική προπαγάνδα που υποστηρίζει ο ρωσικός λαός, και όχι ένας «ολοκληρωτικός πόλεμος». Τους βολεύει ότι οι μάχες διεξάγονται κάπου μακριά και ότι συμμετέχουν μόνο επαγγελματίες στρατιώτες και εθελοντές μαχητές από το Ντονμπάς. Οι άνθρωποι σίγουρα δεν είναι διατεθειμένοι να πάνε οι ίδιοι στο μέτωπο ή να στείλουν εκεί τα δικά τους παιδιά. Ακόμη και οι δημοσκοπήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του πολέμου και εν μέσω αυστηρής λογοκρισίας δείχνουν ότι ο ρωσικός λαός θα υποστήριζε τον πρόεδρό του εάν υπέγραφε ειρηνευτική συμφωνία με την Ουκρανία.
Οι απλοί Ρώσοι έχουν βαρεθεί τις ειδήσεις για τον πόλεμο. Η τηλεθέαση των κρατικών τηλεοπτικών καναλιών που μεταδίδουν σε μεγάλο βαθμό πολιτικά talk show μειώνονται. Οι ψυχαγωγικές εκπομπές επιστρέφουν σταδιακά στα ερτζιανά. Το ρωσικό κοινό δεν χρειάζεται να αποσπά την προσοχή από τα νέα σχετικά με την υποχώρηση από το Χάρκοβο: οι άνθρωποι απλά δεν θέλουν να μάθουν. Και η κρατική προπαγάνδα, η οποία από την αρχή επικεντρώθηκε στη διεγερτική ρητορική και όχι σε γεγονότα επί τόπου, τους υποχρεώνει σε αυτό. Γι’ αυτό, ενώ οι υπερπατριώτες πανικοβάλλονται και αρχίζουν να απελπίζονται, οι Μοσχοβίτες γιορτάζουν ευχαρίστως την Ημέρα της Πόλης.
Ουκρανία: Δυναμική ανάκτηση εδαφών αναφέρει το Κίεβο… Διαβάστε τη συνέχεια
Η ρήξη μεταξύ του Κρεμλίνου και των υπερπατριωτών προέκυψε σε μεγάλο βαθμό επειδή όταν το ρωσικό καθεστώς ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο, βασιζόταν σε ένα blitzkrieg. Το Κίεβο θα καταληφθεί σε λίγες μέρες, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα εγκατέλειπε τη χώρα και οι μόνες πραγματικές συνέπειες θα περιορίζονταν στις κυρώσεις και το βάρος της στήριξης των κατεχόμενων εδαφών. Αυτό το σενάριο θα είχε ικανοποιήσει τόσο τους υπερπατριώτες όσο και τη σιωπηλή πλειοψηφία. Θα είχε ο καθένας τους αποδείξεις για την αυτοκρατορική δύναμη της Ρωσίας και του στρατού της, και αυτό θα ήταν αρκετό για να τους ικανοποιήσει.
Αντίθετα, οι μάχες συνεχίστηκαν και τώρα τα ρωσικά στρατεύματα υποχωρούν, γεγονός που έληξε την ad hoc συμμαχία μεταξύ των υπερπατριωτών και των απλών Ρώσων. Οι ένθερμοι υποστηρικτές του πολέμου ξέρουν ακριβώς τι θέλουν —έναν «πραγματικό», ολοκληρωτικό πόλεμο και τη συνθηκολόγηση της Ουκρανίας — και είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν παραπέρα, παρά τις αυξανόμενες δυσκολίες. Αυτό που θέλουν πάνω απ’ όλα οι απλοί Ρώσοι, εν τω μεταξύ, είναι να μην χρειαστεί να πολεμήσουν, και καμία προπαγάνδα και ιμπεριαλιστική ρητορική δεν είναι πιθανό να το αλλάξει αυτό.
Αυτό το χάσμα μεταξύ των δύο ομάδων των υποστηρικτών του αφήνει το Κρεμλίνο να αντιμετωπίζει μια σοβαρή πολιτική κρίση που διαμορφώνεται σταδιακά από τις πρώτες μέρες του πολέμου. Το ρωσικό καθεστώς έχει εκτοξεύσει τις προσδοκίες των υπερπατριωτών στα ύψη με την πολεμική ανδρεία του. Σε ό,τι τους αφορά, εάν, όπως είπε ο Πούτιν, «δεν έχουμε καν ξεκινήσει πραγματικά», τότε είναι η ώρα να το κάνουμε, αφού έχει φτάσει στο σημείο μιας ταπεινωτικής υποχώρησης.
Η Ρωσία ζήτησε από τα BRICS να δημιουργήσουν δικό τους αποθεματικό νόμισμα… Διαβάστε τη συνέχεια
Από καθαρά ρεαλιστική σκοπιά, ωστόσο, ο Πούτιν και οι υφισταμένοι του δεν μπορούν να παραδεχτούν καμία αποτυχία αυτή τη στιγμή, ούτε να αντιδράσουν με οποιονδήποτε τρόπο στην υποχώρηση. Πρέπει να συνεχίσουν να προσποιούνται ότι όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο και ότι τα στρατεύματα απλώς αναδιατάχθηκαν προκειμένου να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στο πιο σημαντικό έπαθλο του Ντονμπάς. Γιατί αυτό θέλουν να ακούσουν οι περισσότεροι Ρώσοι – κουρασμένοι από τον πόλεμο και φοβισμένοι από μια γενική κινητοποίηση. Αυτή ακριβώς η παθητική πίστη της σιωπηλής πλειοψηφίας είναι που κρατά τον Πούτιν στην εξουσία. Οι υπερπατριώτες μπορεί να κάνουν πολύ θόρυβο, αλλά είναι στη μειοψηφία.
Το Κρεμλίνο δεν μπορεί απλώς να αγνοήσει τους πιο ζηλωτές υποστηρικτές του, φυσικά: η δυσαρέσκειά τους μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλους, λιγότερο ριζοσπαστικούς Ρώσους που υποστηρίζουν τον πόλεμο, αλλά έχουν μια λιγότερο νηφάλια άποψη για την κατάσταση του ρωσικού στρατού και που πιστεύουν ειλικρινά ότι η Ρωσία έχει Δεν άρχισαν πραγματικά να τσακώνονται. Τότε η πλειοψηφία του Πούτιν θα αρχίσει να ξετυλίγεται.
Για το λόγο αυτό, ο πρόεδρος πιθανότατα θα προσπαθήσει να ανταποκριθεί σε κάποια από τα αιτήματα των ριζοσπαστών και να κηρύξει μερική κινητοποίηση ή να αντικαταστήσει την ηγεσία του Υπουργείου Άμυνας ή να αρχίσει να καταφεύγει σε ακόμη πιο απάνθρωπες μεθόδους διεξαγωγής πολέμου. Ο πρόσφατος βομβαρδισμός των ουκρανικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και άλλων κρίσιμων υποδομών μπορεί να θεωρηθεί η αρχή αυτού. Θα υπάρξουν επίσης siloviki, ή αξιωματούχοι της υπηρεσίας ασφαλείας, που υπόσχονται να έχουν αποτελέσματα σε ελάχιστο χρόνο, όπως έχει ήδη προσπαθήσει να κάνει ο ηγέτης της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ. Το Κρεμλίνο, ωστόσο, θα προσπαθήσει να αποφύγει την αποξένωση της πιστής πλειοψηφίας που δεν θέλει να πολεμήσει με κανέναν όρο. Ή, τουλάχιστον, θα αναβάλει να το κάνει έως ότου η πορεία του πολέμου δεν του αφήσει άλλη επιλογή.
Ο Andrei Pertsev είναι πολιτικός σχολιαστής στο Carnegie Endowment for International Peace.
Πηγή: themoscowtimes.com
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.