Η εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από το δολάριο ξεκίνησε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς (1944). Το δολάριο κατέστη το βασικό αποθεματικό νόμισμα, μέσω του οποίου γίνονται οι περισσότερες διεθνείς συναλλαγές.
Ωστόσο, από το 2008 και μετά, με την οικονομική κρίση, την άνοδο της Κίνας και τη ραγδαία ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών, άρχισε να τίθεται το ερώτημα:
Μπορεί να υπάρξει εναλλακτική στο δολάριο;
Η απάντηση της Κίνας ήρθε το 2020 με το ψηφιακό γουάν (e-CNY), το οποίο ήδη δοκιμάζεται σε δεκάδες εκατομμύρια χρήστες και επιχειρήσεις, με στόχο να γίνει το πρώτο παγκόσμιο ψηφιακό κρατικό νόμισμα (CBDC).
Ανάλυση – Τι σημαίνει πραγματικά το ψηφιακό γουάν…
Πέρα από το χρήμα: Ένα γεωστρατηγικό εργαλείο
Το ψηφιακό γουάν δεν είναι απλά μια νέα μορφή πληρωμής. Είναι:
-
Μέσο αποφυγής των αμερικανικών κυρώσεων
-
Εργαλείο παρακολούθησης και ελέγχου στο εσωτερικό
-
Αντίβαρο στο Swift και στις “δυτικές” υποδομές συναλλαγών
Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας (PBoC) προωθεί το e-CNY σε μεγάλα έργα της Πρωτοβουλίας “Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος”, ιδίως σε χώρες με ασταθές τραπεζικό σύστημα.
BRICS και το σχέδιο αποδολαριοποίησης
Οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) έχουν επιταχύνει:
-
Διμερείς συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα
-
Σύσταση κοινής τράπεζας (NDB) για επενδύσεις χωρίς χρήση δολαρίου
-
Σχέδια για κοινό ψηφιακό νόμισμα BRICS
Η Κίνα, ως οικονομική ατμομηχανή της ομάδας, σπρώχνει προς μια νέα νομισματική πολυπολικότητα.
Παγκόσμιες Επιπτώσεις…
ΗΠΑ – Πιέσεις στο νομισματικό μονοπώλιο
Η Federal Reserve παρακολουθεί με έντονη ανησυχία την εξάπλωση των CBDCs, ιδιαίτερα του e-CNY, καθώς:
-
Απειλεί τη χρηματοοικονομική κυριαρχία των ΗΠΑ
-
Ανοίγει δρόμο για παρακάμψεις κυρώσεων (Ιράν, Ρωσία, Βενεζουέλα)
-
Δημιουργεί νέο ανταγωνιστή στο Swift και στο δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό
Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν δικές τους έρευνες για ψηφιακό δολάριο, αλλά παραμένουν επιφυλακτικές λόγω κινδύνων για ιδιωτικότητα και τραπεζικό σύστημα.
Ευρωπαϊκή Ένωση – Ανάμεσα σε δύο κόσμους
Η ΕΚΤ εξετάζει το ψηφιακό ευρώ, αλλά η πρόοδος είναι αργή. Παράλληλα:
-
Η Ευρώπη εξαρτάται από τις ΗΠΑ οικονομικά και στρατηγικά
-
Δεν θέλει να μείνει πίσω στον τεχνολογικό ανταγωνισμό
-
Πολλές χώρες-μέλη βλέπουν το e-CNY με σκεπτικισμό λόγω παραβίασης ελευθεριών
Αναπτυσσόμενες Χώρες – Έλξη για κάτι νέο
Χώρες όπως:
-
Η Αργεντινή (με υπερπληθωρισμό)
-
Η Νιγηρία (με ανάγκες ελέγχου συναλλαγών)
-
Η Ινδονησία και το Πακιστάν (με εμπορικές σχέσεις με Κίνα)
… δοκιμάζουν είτε το ψηφιακό γουάν, είτε δικά τους CBDCs, αναζητώντας ανεξαρτησία από το δολάριο.
Επιπτώσεις για την Ελλάδα…
Η Ελλάδα, ως μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, βρίσκεται θεσμικά μακριά από το e-CNY, αλλά οι εξελίξεις την αφορούν:
-
Ως χώρα-κόμβος στην Πρωτοβουλία “Belt and Road” (λιμάνι Πειραιά)
-
Ως εξαγωγική οικονομία, ευάλωτη σε αλλαγές νομισμάτων
-
Ως τουριστικός προορισμός: κινεζικοί τουρίστες ίσως αρχίσουν να ζητούν συναλλαγές σε e-CNY
Η Ελλάδα πρέπει να παρακολουθεί στενά τις παγκόσμιες νομισματικές μετατοπίσεις, για να μη βρεθεί ουραγός των εξελίξεων.
Οικονομική Ανάλυση…
-
Ήδη το 2024, το e-CNY χρησιμοποιείται σε εμπορικές συναλλαγές Κίνας–Ρωσίας–Ιράν
-
Το ποσοστό του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο έπεσε στο 55% από 75% πριν 10 χρόνια
-
Οι BRICS εξετάζουν πλατφόρμα συναλλαγών εκτός Swift, με βάση blockchain
Αν συνεχιστεί αυτή η πορεία, το 2030 το δολάριο ίσως δεν είναι πια το κυρίαρχο νόμισμα του πλανήτη.
Εκτίμηση…
Το ψηφιακό γουάν δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό επίτευγμα. Είναι όπλο γεωοικονομικής ανατροπής. Η Κίνα, αντί να προκαλέσει πολέμους, επενδύει στην “ειρηνική υπέρβαση” των ΗΠΑ, μέσα από εμπορικές και νομισματικές συμμαχίες.
Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε νέα εποχή, όπου πολλαπλά νομίσματα θα συνυπάρχουν και η έννοια της ισχύος δεν θα περνά αποκλειστικά από την Ουάσινγκτον.