Αυξάνονται οι εντάσεις της Αρμενίας με το Τελ Αβίβ για τους στρατιωτικούς δεσμούς Αζερίας-Ισραήλ

Uriel Araujo, ερευνητής με έμφαση στις διεθνείς και εθνοτικές συγκρούσεις

Πολλά έχουν γραφτεί για τη συνεχιζόμενη κρίση στην Παλαιστίνη και τις διεθνείς συνέπειές της. Κατ’ αρχάς, τα σχέδια του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν σχετικά με το αίτημα για το μεγαλύτερο πακέτο βοήθειας προς την Ουκρανία που έχει ζητηθεί ποτέ (άλλα 100 δισεκατομμύρια δολάρια) γίνονται όλο και λιγότερο πιθανά να υλοποιηθούν τώρα που θα αυξηθεί η πίεση προς την Ουάσινγκτον να ενισχύσει την υποστήριξή της προς το Ισραήλ. Μεγάλη προσοχή δίνεται επίσης στις ισραηλινο-ιρανικές εντάσεις, για παράδειγμα. Αλλά δεν λέγονται πολλά για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ο νέος ισραηλινός πόλεμος στην Αρμενία.

Οι Αρμένιοι περνούν τη δική τους δοκιμασία, η οποία αγνοείται σε μεγάλο βαθμό από το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας. Μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, σε λιγότερο από μια εβδομάδα, πάνω από 100.000 άνθρωποι είχαν αναφερθεί ότι είχαν εγκαταλείψει την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, γνωστή και ως Αρτσάχ, που ιστορικά θεωρείται ιερή πατρίδα των Αρμενίων στα αμφισβητούμενα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν (που ενσωματώθηκε εντελώς αυθαίρετα στο Αζερμπαϊτζάν τα πρώτα σοβιετικά χρόνια).

Η ανεπίλυτη σύγκρουση συνεχίζεται και, πιο πρόσφατα, η Δύση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έχει στην πραγματικότητα επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από αυτήν. Στη συνέχεια, στις 28 Σεπτεμβρίου, η de facto αυτονομιστική δημοκρατία του Αρτσάχ έπαψε να υφίσταται μετά την επιτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία των αζέρικων αρχών στο Μπακού της 19ης Σεπτεμβρίου, η οποία περιελάμβανε επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και βαρύ πυροβολικό, για να διαλύσουν αυτό που ήταν ένα “παράνομο καθεστώς” από τη δική τους οπτική γωνία. Έτσι, όπως αναφέρθηκε, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού των εθνοτικών Αρμενίων έχει στην πραγματικότητα εγκαταλείψει τον πρώην αρμενικό θύλακα από τότε που το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν κατέλαβε στρατιωτικά την περιοχή. Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ καυχιόταν ότι η κυριαρχία του Μπακού στην περιοχή είχε αποκατασταθεί “με σιδηρά πυγμή”. Σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα του διεθνούς δικαίου (και επίσης ανώτερο συνεργάτη του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων) David J. Scheffer, “ο αρμενικός πληθυσμός του θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, μια σε μεγάλο βαθμό χριστιανική κοινότητα σε ένα κυρίως μουσουλμανικό έθνος, βιώνει μια εθνοκάθαρση με ταχύτητα δίνης”.

Ο πρέσβης της Αρμενίας, Edmon Marukyan, σε συνέντευξή του στο BBC, περιέγραψε επίσης την κατάσταση ως “εθνοκάθαρση των ανθρώπων από την πατρογονική τους γη, από τα σπίτια τους, όπου ζούσαν οι γονείς τους, όπου ζούσαν οι πρόγονοί τους και αυτοί οι άνθρωποι εκκαθαρίστηκαν εντελώς από αυτό το έδαφος”. Salpi H. Ghazarian, διευθυντής στο Ινστιτούτο Αρμενικών Σπουδών Dornsife του USC, περιέγραψε την τρέχουσα κρίση ως “τη μεγαλύτερη αρμενική καταστροφή μετά τη γενοκτονία των Οθωμανών Αρμενίων το 1915”. Από τον Δεκέμβριο του 2022, γράφει η Diana Roy (συντάκτρια του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων), οι συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχαν “επιδεινωθεί”, “αφού το Αζερμπαϊτζάν περιόρισε την πρόσβαση και αργότερα εγκατέστησε αποκλεισμό του διαδρόμου Lachin”.

Αυτό εγείρει το ερώτημα γιατί η Ουάσινγκτον δεν θα υποστηρίξει την Αρμενία και το Αρτσάχ, ακόμη και αφού ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, την περασμένη εβδομάδα, προειδοποίησε ότι το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε σύντομα να εισβάλει στην Αρμενία, σύμφωνα με το Politico. Η ειδική σχέση των ΗΠΑ με το Ισραήλ μπορεί να δώσει μέρος της απάντησης, σύμφωνα με τον Harut Sassounian, επικεφαλής του United Armenian Fund και πρώην μη κυβερνητικό εκπρόσωπο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη. Οι ισραηλινοί κατασκευαστές όπλων, σημειώνει, παρέχουν το 60% των προηγμένων όπλων του Αζερμπαϊτζάν.

Επιπλέον, το AP ανέφερε ότι το εβραϊκό κράτος βοήθησε το Μπακού στην κατάληψη του Αρτσάχ, προμηθεύοντάς το με ισχυρά όπλα μόλις λίγες εβδομάδες πριν από την επιχείρηση. Ο Αρμάν Ακοπιάν, πρεσβευτής της Αρμενίας στο Ισραήλ, το έθεσε αρκετά ωμά: “για εμάς, αποτελεί μεγάλη ανησυχία το γεγονός ότι ισραηλινά όπλα πυροβολούν τον λαό μας”. Τον Ιούλιο, ο Yoav Gallant, υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, επισκέφθηκε το Μπακού και εξήρε τον κοινό “αγώνα κατά της τρομοκρατίας” και τη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών. Η χώρα είναι ένας σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου για το Τελ Αβίβ, καθώς και στρατηγικός σύμμαχος κατά του κοινού εχθρού τους, του Ιράν.

Τούτων δοθέντων, όπως ήταν αναμενόμενο, τα αντι-ισραηλινά αισθήματα στην Αρμενία βρίσκονται σε άνοδο στο ευρύ κοινό. Ο αντισημιτισμός έχει επίσης λάβει ώθηση: στις αρχές Οκτωβρίου μια αρμενική ριζοσπαστική ομάδα, οι Νέοι Μαχητές για την Ελευθερία της Αρμενίας, για παράδειγμα, επιτέθηκε σε μια εβραϊκή συναγωγή στο Ερεβάν, με σπρέι και κοκτέιλ μολότοφ, λόγω των ισραηλινο-αζερικών δεσμών.

Το Ισραήλ έχει γίνει στόχος σφοδρής κριτικής και διαδηλώσεων διεθνώς για τους έντονους βομβαρδισμούς του εναντίον πολιτικών στόχων στην Παλαιστίνη μετά από επίθεση που δέχθηκε από τη Χαμάς. Στις 13 Οκτωβρίου, χριστιανοί πατριάρχες και εκκλησιαστικοί ηγέτες στην Ιερουσαλήμ, συμπεριλαμβανομένου του (ρωμαιοκαθολικού) Λατίνου Πατριάρχη Ιεροσολύμων, Pierbattista Pizzaballa, εξέδωσαν κοινή δήλωση με την οποία ζητούσαν από το Τελ Αβίβ να αποφύγει τη δολοφονία αθώων. Ο πρεσβευτής του Ισραήλ στην Αγία Έδρα, Raphael Schutz, επέκρινε έντονα το έγγραφο για το γεγονός ότι δεν καταδικάζει τη Χαμάς.

Οι αναφορές για χριστιανικούς ιερούς τόπους και εκκλησίες που επίσης έχουν στοχοποιηθεί (όπως η ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Πορφυρίου) θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν οργή μεταξύ των χριστιανών γενικά και ιδιαίτερα στα ορθόδοξα και επίσης στα ανατολικά ορθόδοξα (“προ-Χαλκηδονικά”) μέρη του κόσμου, όπως στην Αρμενία. Οι ανθρωπιστικές κρίσεις τόσο στην Αρμενία όσο και στην Παλαιστίνη είναι θερμές εθνοπολιτικές συγκρούσεις που έχουν επίσης θρησκευτικές επιπτώσεις για πολλούς, με πιθανές επιπτώσεις παγκοσμίως.

Εν τω μεταξύ, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Nikol Pashinyan αντιμετωπίζει τώρα μαζικές διαδηλώσεις στο Ερεβάν και σε εθνικό επίπεδο για την κρίση. Η στροφή του προς τη Δύση, υποστηρίζω ότι ήταν κυρίως αποτυχημένη. Η εκστρατεία του Pashinyan για την ένταξη της χώρας του στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, μετά την έκδοση ενός αμφιλεγόμενου εντάλματος σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, μπορεί να έχει ρίξει κρύο νερό στις ήδη κατεστραμμένες ρωσο-αρμενικές σχέσεις. Οι νέοι δυτικοί σύμμαχοι του Pashinyan απλώς δεν θα λειτουργήσουν ως εγγυητές της ασφάλειας του έθνους του με τον τρόπο που το έκανε η Μόσχα, με 2.000 Ρώσους στρατιώτες να έχουν αναπτυχθεί ως ειρηνευτικές δυνάμεις.

Όπως έγραψα, εκτός από ανθρωπιστική καταστροφή, η νίκη του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Αζερμπαϊτζάν περιπλέκει τρομερά την ήδη πολύπλοκη ισορροπία δυνάμεων στον Νότιο Καύκασο, μια περιοχή όπου το Ισραήλ έχει επίσης τα συμφέροντά του. Οι προηγούμενες στενές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν και το εμπόριο όπλων τους τίθενται όλο και περισσότερο υπό έλεγχο και οι δυτικές χώρες μπορεί να πιέσουν το Τελ Αβίβ να το επανεξετάσει, ενώ το Ισραήλ έχει ήδη να αντιμετωπίσει όλη την κακή δημοσιότητα που προκάλεσε η στρατιωτική του εκστρατεία στην Παλαιστίνη. Συνοψίζοντας, ενώ υπάρχει γεωπολιτική αναταραχή στη Μέση Ανατολή, οι ανησυχίες του Ισραήλ επεκτείνονται και στον Νότιο Καύκασο.

Η Μετάφραση του άρθρου έγινε από την ομάδα διαχείρισης του sahiel.gr

Πηγή: InfoBrics