Ο μέχρι πρότινος ακμάζων ισραηλινός αμυντικός τομέας αντιμετωπίζει γεωπολιτικές διαμάχες, ελλείψεις στον εφοδιασμό και μεταβαλλόμενα εσωτερικά δημογραφικά στοιχεία.
Το 2023, ένα έτος στο οποίο κυριαρχεί ο πόλεμος, βρίσκει την ισραηλινή αμυντική βιομηχανία σε άριστη κατάσταση υγείας. Οι εξαγωγές της φτάνουν τα 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, σημειώνοντας αύξηση 20% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Εκτός από τα κύρια χαρακτηριστικά του οπλικού του καταλόγου -πύραυλοι, συστήματα αεράμυνας, κυβερνοχώρος- το Ισραήλ έχει επωφεληθεί από την προσέγγιση με τις αραβικές χώρες που υπέγραψαν τις Συμφωνίες του Αβραάμ, κυρίως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν. Η εμβάθυνση του πολέμου με τη Χαμάς, ωστόσο, θα επηρεάσει αυτή τη δυναμική.
Το ένα τέταρτο των ισραηλινών εξαγωγών όπλων πηγαίνει σε χώρες που έχουν εξομαλύνει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ. Τα μερίσματα είναι τόσο εμπορικά όσο και πολιτικά. Το Ισραήλ προβάλλει μια εικόνα ισχύος επιδεικνύοντας την τεχνολογική του τεχνογνωσία και την ικανότητά του να αναπτύσσει μια αποτελεσματική εξαγωγική πολιτική στην εξαιρετικά ευαίσθητη αγορά της Μέσης Ανατολής, παρά το άλυτο παλαιστινιακό ζήτημα.
Ενώ οι ισραηλινές εταιρείες ευημερούν στην εξαγωγική αγορά, το ισραηλινό κράτος παραμένει ο μεγαλύτερος πελάτης τους, σύμφωνα με την αρχική εντολή της βιομηχανίας να συμβάλει στη δημιουργία και συντήρηση ενόπλων δυνάμεων ικανών να επιχειρούν στην καρδιά μιας ασταθούς Μέσης Ανατολής. Οι τραγωδίες της εβραϊκής ιστορίας έδωσαν στο Ισραήλ ένα ένστικτο επιβίωσης και το νεαρό ισραηλινό κράτος δημιούργησε από νωρίς σταθερές σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις, ιδίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ισραηλινο-αμερικανική συνεργασία πραγματοποιείται τόσο σε προγενέστερο όσο και σε μεταγενέστερο στάδιο των επιμέρους έργων, από τον σχεδιασμό οπλικών συστημάτων έως την εμπορία τους. Η πρόσφατη πώληση του αντιπυραυλικού συστήματος Arrow 3 ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Γερμανία – η μεγαλύτερη αμυντική σύμβαση του Ισραήλ – έγινε με την έγκριση της Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει 2 δισεκατομμύρια δολάρια στην τεχνολογία. Οι σχέσεις μεταξύ της Ουάσινγκτον και του εβραϊκού κράτους είναι μερικές φορές θυελλώδεις, αλλά όταν πρόκειται για τα βασικά, ιδίως για την άμυνα, υπάρχουν λίγες γκρίζες ζώνες.
Αμυντικά οικοσυστήματα…
Η δύναμη του Ισραήλ έγκειται στην ευρεία προσέγγισή του σε θέματα άμυνας. Δεν κατασκευάζει απλώς άρματα μάχης. Εργάζεται για την ανάπτυξη οικοσυστημάτων που περιλαμβάνουν πολύπλευρα ζητήματα ασφάλειας.
Οι ισραηλινές αμυντικές εταιρείες έχουν επίσης αποδειχθεί ικανές στην άντληση κεφαλαίων. Καθώς οι αμυντικές εταιρείες είναι ως επί το πλείστον ιδιωτικές, μπορούν να αποκτούν νέες τεχνολογίες μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών ακόμη και σε χώρες που έχουν μόλις πρόσφατα δημιουργήσει δεσμούς με το Ισραήλ. Η High Lander, μια ισραηλινή νεοφυής επιχείρηση που αναπτύσσει ένα σύστημα διαχείρισης στόλου για μη επανδρωμένα αεροσκάφη, εξασφάλισε επένδυση από την EDGE, έναν όμιλο επενδυτών από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που ειδικεύεται στην ασφάλεια.
Περισσότερο από το 30 % των εργαζομένων στις ισραηλινές νεοφυείς αμυντικές επιχειρήσεις είναι βετεράνοι, των οποίων η εμπειρία στο πεδίο συμβάλλει στη συνάφεια των καινοτομιών. Σε αυτούς προστίθενται έφεδροι και στρατεύσιμοι, οι οποίοι βρίσκονται επίσης σε άμεση επαφή με την πραγματικότητα της στρατιωτικής εμπλοκής. Μέχρι το 2019, περίπου 1.000 νεοφυείς επιχειρήσεις είχαν δημιουργηθεί από πρώην μέλη της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, όπως ο στρατηγός Rami Ben Efraim, πρώην διοικητής της αεροπορικής βάσης Ramat David, και ο συνταγματάρχης Ron Tira, ο οποίος ίδρυσε την Blue Ocean, μια εταιρεία που αναπτύσσει επιθετικά εργαλεία στον κυβερνοχώρο.
Οι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς της άμυνας συνεδριάζουν τακτικά με ερευνητές από κορυφαία επιστημονικά πανεπιστήμια για να προωθήσουν την ανταλλαγή εμπειριών και την εμπροσθοβαρή ανάλυση που μπορεί να διευρύνει το φάσμα της καινοτομίας. Οι όροι “ασφάλεια” και “άμυνα” χρησιμοποιούνται με την ευρύτερη έννοιά τους, περιλαμβάνοντας δραστηριότητες όπως η υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (Mellanox) ή η συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις απειλές στον κυβερνοχώρο στον τομέα της ναυτιλίας για την πρόληψη της θαλάσσιας τρομοκρατίας.
Η έρευνα και η ανάπτυξη στον αμυντικό τομέα ωφελεί ολόκληρη την ισραηλινή οικονομία. Η τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών χρησιμοποιείται στη γεωργία, τη δημόσια ασφάλεια και την εφοδιαστική. Η Flytrex αναπτύσσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη για την παράδοση δεμάτων σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές του Ισραήλ. Η Asaf Seeds αναπτύσσει σπόρους ντομάτας ανθεκτικούς στα έντομα. Η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών βοηθά στην παρακολούθηση των γεωργικών εκτάσεων και στον εντοπισμό μολυσμένων περιοχών.
Η μεταφορά διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από τον στρατιωτικό στον πολιτικό τομέα οργανώνεται από το Υπουργείο Επιστήμης και Τεχνολογίας στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταφοράς Τεχνολογίας Στρατού-Πολίτη, το οποίο ξεκίνησε το 2000. Το υπουργείο εντοπίζει τις τεχνολογίες που αναπτύσσονται από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις και οι οποίες έχουν μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής στην πολιτική οικονομία. Προσεγγίζονται εταιρείες, προτείνονται σχέδια συνεργασίας (με οικονομική υποστήριξη, εάν είναι απαραίτητο), καθώς και τεχνική βοήθεια για την επίλυση τυχόν προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν κατά τη μεταφορά στρατιωτικών-πολιτικών. Το πρόγραμμα αυτό έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτυχημένο στον τομέα της αναγνώρισης προσώπου, η οποία χρησιμοποιείται πλέον σε smartphones και κάμερες ασφαλείας σε μεγάλες ισραηλινές πόλεις. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2020 του Παγκόσμιου Κέντρου Μεταφοράς Τεχνολογίας, ο οικονομικός όγκος που δημιουργείται από αυτές τις μεταβιβάσεις πατεντών εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 5 και 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Προκλήσεις…
Παρά το γεγονός ότι διαθέτει μία από τις πιο καινοτόμες αμυντικές βιομηχανίες στον κόσμο – μόνο η Israel Aerospace Industries (IAI) διαθέτει χαρτοφυλάκιο με πάνω από 1.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας – η χώρα αντιμετωπίζει απροσδόκητη έλλειψη μετάλλων. Από τότε που η Ρωσία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μετάλλων στον κόσμο, εισέβαλε στην Ουκρανία, οι τιμές έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Η τιμή του ενός τόνου νικελίου έφτασε το ρεκόρ των 100.000 δολαρίων τον Μάρτιο του 2022, επηρεάζοντας άμεσα τη βιομηχανική βάση του Ισραήλ.
Το νικέλιο και το τιτάνιο είναι απαραίτητα για την παραγωγή των μαχητικών αεροσκαφών F-16I Sufa και F-35I Adir και του άρματος μάχης Merkava IV. Όχι μόνο ο όγκος της ρωσικής παραγωγής μετάλλων έχει επηρεαστεί από τις διεθνείς κυρώσεις, αλλά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των γιγάντων του τομέα των κινητήρων (Boeing, Airbus, Rolls Royce) έχει ενταθεί.
Σενάρια…
Πιο πιθανό σενάριο: Ο ισραηλινός αμυντικός τομέας παραμένει ισχυρός
Η ισραηλινή αμυντική βιομηχανία επωφελείται μόνο εν μέρει από την αύξηση των παγκόσμιων αμυντικών προϋπολογισμών και τον παρατεταμένο πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ οι πρόσφατες επιθέσεις της Χαμάς προσθέτουν ένα πρόσθετο επίπεδο επιχειρησιακού κινδύνου, θέτοντας σε περαιτέρω κίνδυνο τη σταθερότητα της βιομηχανίας. Η διατάραξη των αλυσίδων εφοδιασμού που προκαλείται από την επιστροφή του πολέμου στην Ευρώπη, η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, η αύξηση των μισθών και ο πληθωρισμός, προκαλούν μείωση των κερδών.
Λιγότερο πιθανό σενάριο: Ο ισραηλινός αμυντικός τομέας διαβρώνεται σταδιακά από τις δημογραφικές αλλαγές
Ο ισραηλινός αμυντικός κλάδος επηρεάζεται από τις δημογραφικές αλλαγές. Η υπερορθόδοξη εβραϊκή κοινότητα πρόκειται να αυξηθεί ραγδαία τις επόμενες δεκαετίες. Σε αντίθεση με τον κύριο όγκο των εργαζομένων που απασχολούνται σήμερα σε νεοσύστατες αμυντικές επιχειρήσεις, τα πιο θρησκευτικά τμήματα του πληθυσμού δεν επιθυμούν να υπηρετήσουν στις ένοπλες δυνάμεις και αντιμετωπίζουν την αμυντική βιομηχανία με καχυποψία. Αυτή η αλλαγή στο διαθέσιμο εργατικό δυναμικό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αμυντική βιομηχανία του Ισραήλ. Θα προσαρμοστεί και θα επιβιώσει, αλλά οι δυνατότητές της θα διαβρωθούν σταδιακά.
Η Μετάφραση του άρθρου έγινε από την ομάδα διαχείρισης του sahiel.gr
του Pierre Boussel, αρθρογράφου και ερευνητή που ειδικεύεται στον αραβικό κόσμο.
Πηγή: gisreportsonline.com