Οι κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες αντιμετώπισαν πολλές αντιδράσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένες δυτικές χώρες με την υποψία ότι κατασκοπεύουν ή ότι απειλούν την εθνική τους ασφάλεια, βρίσκουν νέους δρόμους για την πώληση των τεχνολογιών τους στην Αφρική για να διατηρήσουν το παγκόσμιο μερίδιο αγοράς τους. Η διείσδυση των κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας στην Αφρική είναι δυνατή επειδή οι χώρες της ηπείρου ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τις υποδομές τους σε αναδυόμενες βιομηχανίες.
Γράφει ο Valerio Fabbri
Αυτό φάνηκε στην έκθεση Κίνας-Αφρικής για την οικονομία και το εμπόριο που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Ιουνίου στην Τσανγκσά της επαρχίας Χουνάν. Διαπιστώθηκε ότι η Κίνα και η Αφρική διευρύνουν το πεδίο της οικονομικής τους συνεργασίας, η οποία διαφοροποιείται από την παλαιότερη ώθηση στο εμπόριο και τις υποδομές για να συμπεριλάβει τη συνεργασία σε αναδυόμενες βιομηχανίες όπως η ψηφιακή, η πράσινη και η αεροδιαστημική. Στην πραγματικότητα, ξεκίνησε πολύ νωρίτερα από την εκδήλωση αυτή και ήδη κινεζικές εταιρείες έχουν συμμετάσχει στην κατασκευή ψηφιακών υποδομών της Αφρικής και στην ανάπτυξη & προώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, των πληρωμών μέσω κινητών τηλεφώνων, της ψυχαγωγίας μέσω των μέσων ενημέρωσης και άλλων κλάδων. Η συνεργασία μεταξύ της Κίνας και των αφρικανικών χωρών επιβεβαιώθηκε εκ νέου στο Όραμα Συνεργασίας Κίνας-Αφρικής 2035, το οποίο ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2021. Σύμφωνα με το όραμα, οι δύο πλευρές επαναβεβαίωσαν τη βούλησή τους να επεκτείνουν τη συνεργασία σε διάφορους νέους τομείς, όπως η διαχείριση του φάσματος, η τεχνολογία 5G, το δορυφορικό διαδίκτυο, τα μεγάλα δεδομένα, το ηλεκτρονικό εμπόριο και η έξυπνη πόλη.
Οι κινεζικές εταιρείες έχουν κατασκευάσει ψηφιακές υποδομές σε ορισμένες αφρικανικές χώρες και αυτό έχει αποδώσει καρπούς επί του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και της διαμόρφωσης δεξιοτήτων των αφρικανικών ψηφιακών ταλέντων. Η Kilimali, που ιδρύθηκε από κινεζική εταιρεία με έδρα την Τσανγκσά το 2014, έχει γίνει η μεγαλύτερη πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ανατολική Αφρική με τεράστιο αριθμό χρηστών. Τώρα η εταιρεία σχεδιάζει να ανοίξει πέντε έως δέκα ακόμη διασυνοριακές επιχειρηματικές τοποθεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου στην Αφρική και να κατασκευάσει νέες υπερπόντιες αποθήκες στην Τανζανία και την Ουγκάντα φέτος. Η Κίνα συνεργάζεται επίσης με τις αφρικανικές χώρες για την προώθηση της γεωργίας με τη βοήθεια της τεχνολογίας drone από την Κίνα, η οποία έχει εισαχθεί στην ανάπτυξη της έξυπνης γεωργίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού της γεωργίας σε χώρες όπως η Μοζαμβίκη, η Νότια Αφρική και η Γκάνα.
Ένα άλλο αξιοσημείωτο ορόσημο είναι ότι η κινεζική Huawei ίδρυσε μια ακαδημία στο Πανεπιστήμιο της Ουγκάντα σχετικά με τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών με στόχο την εισαγωγή αναδυόμενων τεχνολογιών όπως το 5G, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα στη χώρα. Επί του παρόντος, η ακαδημία εκπαιδεύει πάνω από 2000 τεχνικούς επαγγελματίες για την Ουγκάντα κάθε χρόνο. Η Huawei είχε επίσης ξεκινήσει τον πρώτο σταθμό βάσης RuralStar Lite στη Ζάμπια το 2019 για την παροχή υπηρεσιών ασύρματου δικτύου σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της χώρας. Τώρα εκτιμάται ότι η Κίνα έχει κατασκευάσει πάνω από τις μισές από τις ασύρματες τοποθεσίες και τα κινητά ευρυζωνικά δίκτυα υψηλής ταχύτητας της αφρικανικής ηπείρου.
Η Standard Bank, ένα κορυφαίο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στη Νότια Αφρική, ξεκίνησε στρατηγική συνεργασία με την Huawei Mobile Services για την παροχή ψηφιακών τραπεζικών λύσεων αιχμής στους πελάτες της. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, εφαρμόστηκε η ανίχνευση ασφάλειας για την πιστοποίηση των πελατών που χρησιμοποιούν την εφαρμογή και ξεκίνησε μια εκστρατεία καθολικών λήψεων της εφαρμογής, επεκτείνοντας τον κόσμο της ψηφιακής τραπεζικής σε περισσότερους από 300.000 χρήστες της Huawei. Είναι καλό που οι κινεζικές εταιρείες αναπτύσσουν ψηφιακές υποδομές στη χώρα και εισάγουν νέες τεχνολογίες για την έξυπνη γεωργία και τις βιομηχανίες τεχνολογίας. Η συνεργασία, ωστόσο, θα μπορούσε να είναι πιο χρήσιμη εάν δεν βασίζεται σε όρους εκμετάλλευσης και δεν καταλήγει σε ευπάθειες δεδομένων. Η Αφρική χρειάζεται ψηφιακές υποδομές για την αποτελεσματική παροχή ηλεκτρονικού εμπορίου και άλλων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Χρειάζεται όμως κάποια προσοχή όσον αφορά τα μειονεκτήματα μιας τέτοιας συνεργασίας.
Η συζήτηση περί επιφυλακτικότητας σχετικά με τις κινεζικές εταιρείες δεν είναι άστοχη. Το 2017, ένας επιστήμονας πληροφορικής ανακάλυψε ότι η Κίνα, η οποία είχε κατασκευάσει το δίκτυο υπολογιστών της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ), είχε επίσης κατασκευάσει μια κερκόπορτα που της επέτρεπε να μεταφέρει δεδομένα από την έδρα της ΑΕ στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας σε διακομιστές στην Κίνα κάθε βράδυ συνεχώς επί πέντε χρόνια. Στην Αφρική, οι θυγατρικές της Huawei κατέχουν έως και το 70% των δικτύων 4G σε ολόκληρη την ήπειρο και η Huawei έχει ήδη σημαντικό προβάδισμα στην κατασκευή του δικτύου 5G της Αφρικής. Οι ΗΠΑ και ορισμένοι από τους δυτικούς συμμάχους τους με την υποψία της έκθεσης στην κινεζική παρακολούθηση χαρακτήρισαν πέντε κινεζικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένων των ZTE Corps, Hikivision και Huawei, ως “απειλή για την εθνική ασφάλεια”.
Η Αφρική χρειάζεται υποστήριξη από την Κίνα και άλλες χώρες για την ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών, διότι με το 17% του παγκόσμιου πληθυσμού η συνολική διαθέσιμη παγκόσμια χωρητικότητα των κέντρων δεδομένων της είναι μικρότερη από το 1%. Οι κινεζικές εταιρείες είναι πρόθυμες όχι μόνο να κατασκευάσουν τέτοιες υποδομές, αλλά και να χρηματοδοτήσουν τα έργα αυτά με ευνοϊκά επιτόκια. Η Huawei, για παράδειγμα, κατασκευάζει πολλαπλά κέντρα δεδομένων εκατομμυρίων δολαρίων και υπηρεσίες cloud σε ολόκληρη την Αφρική, μεταξύ άλλων στο Μάλι, τη Μαδαγασκάρη, τη Μοζαμβίκη, την Τανζανία, το Τόγκο, τη Ζάμπια και τη Ζιμπάμπουε. Με αυτόν τον τρόπο τα δεδομένα της Αφρικής θα τεθούν σε μεγάλο βαθμό υπό κινεζικό έλεγχο, ενώ ορισμένοι αναλυτές φοβούνται επίσης ότι με έναν τέτοιο καθολικό έλεγχο η Κίνα μπορεί επίσης να είναι σε θέση να εξάγει το στυλ ψηφιακής διακυβέρνησής της στην Αφρική, η οποία έχει ήδη ένα εύθραυστο κλίμα ελευθερίας του λόγου και δικτατορικά καθεστώτα.
Οι αφρικανικές χώρες θα πρέπει να στοχεύουν στη δημιουργία ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος στην ψηφιακή τους υποδομή. Δεν υπάρχει έλλειψη χωρών που θα μπορούσαν να προσέλθουν για να βοηθήσουν στην οικοδόμηση ψηφιακών υποδομών και να αποφύγουν την ακραία ευπάθεια να θέσουν όλα τα δεδομένα τους υπό κινεζικό έλεγχο. Καλύτερα είναι να αναζητήσει κεφάλαια και τεχνολογία και να δημιουργήσει το δικό της κέντρο δεδομένων. Ήδη η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μέσω του Οργανισμού Αναπτυξιακής Χρηματοδότησης (DFC), έχει επενδύσει 300 εκατ. δολάρια στο Κέντρο Δεδομένων Αφρικής της Liquid Telecom με έδρα τη Νότια Αφρική, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση δρομολόγησε 340 δισ. δολάρια το 2021 ως εναλλακτική λύση στην κινεζική BRI. Στην ψηφιακή τεχνολογία, τον παντός καιρού φίλο της Αφρικής, η Ινδία διαθέτει επίσης τεράστια τεχνογνωσία και ικανότητα να βοηθήσει στην οικοδόμηση ψηφιακών υποδομών στην ήπειρο.
Με πληροφορίες από geopolitica.info