Στις 21 Μαρτίου, ο Αρμέν Γκριγκοριάν, Γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Αρμενίας, ανακοίνωσε ότι ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν θα συναντηθεί με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και τον Άντονι Μπλίνκεν, Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, σε τριμερή μορφή στις 5 Απριλίου. Σύμφωνα με τον Αρμένιο αξιωματούχο, η συνάντηση αποσκοπεί στην αύξηση της ανθεκτικότητας της Αρμενίας. Εάν πραγματοποιηθεί αυτή η συνάντηση, θα σηματοδοτήσει ένα σημαντικό ορόσημο στην εξωτερική πολιτική της Αρμενίας, υπογραμμίζοντας τις προσπάθειές της να απομακρυνθεί από τη ρωσική και τη στροφή προς την αναζήτηση υποστήριξης σε θέματα ασφάλειας από τα δυτικά έθνη. Η αρχική ανακοίνωση σχετικά με τη συνάντηση έγινε από τη von der Leyen στις 5 Οκτωβρίου 2023, κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC) στη Γρανάδα της Ισπανίας. Δεδομένης της εξαιρετικά περίπλοκης γεωπολιτικής δυναμικής του Νοτίου Καυκάσου και του πλαισίου της ειρηνευτικής διαδικασίας Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, η συνάντηση αυτή παρακολουθείται στενά στο Μπακού, τη Μόσχα και τις πρωτεύουσες άλλων γειτονικών κρατών.
Από τον Dr. Vasif Huseynov
Πηγή: moderndiplomacy.eu
Υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες ότι η επικείμενη συνάντηση θα μπορούσε να επιδεινώσει τις γεωπολιτικές εντάσεις στον Νότιο Καύκασο, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια. Το γεγονός αυτό εκλαμβάνεται ως επέκταση του συνεχιζόμενου γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης στον Νότιο Καύκασο, θέτοντας σημαντικούς κινδύνους για την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής. Οι εξελίξεις αυτές θεωρούνται ευρέως ως ένα ακόμη παράδειγμα της περιπετειώδους εξωτερικής πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νικολ Πασινιάν στην Αρμενία, η οποία χαρακτηρίζεται από λαϊκίστικη ρητορική και πράξεις. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτος είναι ο αντίκτυπος των πολιτικών του Pashinyan στον αρμενικό λαό, όπως αποδεικνύεται από τις λαϊκιστικές δηλώσεις του – όπως ο ισχυρισμός του τον Αύγουστο του 2019 ότι “το Καραμπάχ είναι Αρμενία. Τελεία και παύλα” – και στρατηγικές κινήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κήρυξης της στρατηγικής “νέος πόλεμος για νέα εδάφη”, η οποία συνέβαλε άμεσα στο ξέσπασμα του δεύτερου πολέμου του Καραμπάχ.
Χειραγώγησε τον αρμενικό πληθυσμό με μη πρακτικές φιλοδοξίες. Για παράδειγμα, στην αρχή της θητείας του, ο Pashinyan δεσμεύτηκε να αυξήσει τον πληθυσμό της Αρμενίας από λιγότερο από 3 εκατομμύρια σε 5 εκατομμύρια μέχρι το 2050, παρά την πρόσφατη δημογραφική έκθεση των Ηνωμένων Εθνών που προέβλεπε μείωση σε 2.039.000 μέχρι το 2100. Επιπλέον, έθεσε μη ρεαλιστικούς στόχους, όπως η κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, η επίτευξη 15πλάσιου ΑΕΠ, η ίδρυση τουλάχιστον πέντε τεχνολογικών εταιρειών αξίας άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων η καθεμία, η κατάταξη στην πρώτη εικοσάδα στην ετοιμότητα μάχης του στρατού και η είσοδος στην πρώτη δεκάδα παγκοσμίως στις δυνατότητες πληροφοριών. Αυτές οι δεσμεύσεις δόθηκαν σε ένα έθνος που ήδη αντιμετώπιζε οικονομική παρακμή και δημογραφικές προκλήσεις.
Εν τω μεταξύ, ο Νότιος Καύκασος έχει γίνει μάρτυρας σημαντικών μετασχηματισμών, σε αντίθεση με τις υποσχέσεις που έδωσε ο Pashinyan στο έθνος του. Ο Pashinyan επιμένει να επιδιώκει απερίσκεπτες ενέργειες, αγνοώντας τη λεπτή περιφερειακή δυναμική ισχύος, το τεταμένο γεωπολιτικό τοπίο που διαμορφώνεται από τη Ρωσία και το Ιράν και τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονούν οι πολιτικές του όχι μόνο για την Αρμενία αλλά για ολόκληρη την περιοχή. Όπως υποστήριξε ένας Αρμένιος εμπειρογνώμονας, ο Pashinyan ακολουθεί μια ριψοκίνδυνη και περιπετειώδη προσέγγιση, ανταγωνιζόμενος τη Ρωσία χωρίς να εξασφαλίζει ρεαλιστικές εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση. Προηγουμένως, μόνο ο αρμενικός λαός έφερε το βάρος της περιπετειώδους πολιτικής του Pashinyan- ωστόσο, οι Αζερμπαϊτζανοί και οι Γεωργιανοί μπορεί επίσης να επηρεαστούν αρνητικά αν συνεχίσει απερίσκεπτα τις επιδιώξεις του στην εξωτερική πολιτική.
Η στροφή του Pashinyan προς τη Δύση εις βάρος των σχέσεων της χώρας του με τη Ρωσία φέρνει το Αζερμπαϊτζάν σε δυσάρεστη θέση, καθώς δημιουργεί προσδοκίες στις δυτικές πρωτεύουσες για μια παρόμοια κίνηση από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν ή για υποστήριξη στις ενέργειες του Αρμένιου ηγέτη. Αντιθέτως, το Αζερμπαϊτζάν επιδιώκει να διατηρήσει την παραδοσιακά ισορροπημένη προσέγγισή του στην εξωτερική πολιτική και να αναπτύξει φιλικές σχέσεις με όλες τις μεγάλες δυνάμεις. Σήμερα το Αζερμπαϊτζάν έχει καταστεί σημαντικός συντελεστής της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης, εξάγοντας φυσικό αέριο σε έξι ευρωπαϊκές χώρες και επεξεργάζεται σχέδια για εξαγωγές επίσης στην Ουκρανία και τη Μολδαβία στο εγγύς μέλλον. Η συμβολή του Αζερμπαϊτζάν στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης έχει εκτιμηθεί ιδιαίτερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο των προσπαθειών της ΕΕ να θέσει τέλος στις εισαγωγές από τη Ρωσία.
Το Αζερμπαϊτζάν υπήρξε επίσης στενός εταίρος του ΝΑΤΟ στις επιχειρήσεις του στο Κοσσυφοπέδιο και στο Αφγανιστάν. Αυτό επαινέθηκε από τον Γενς Στόλτενμπεργκ, Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, κατά την επίσκεψή του στο Μπακού στις 17-18 Μαρτίου. “Εκτιμούμε πολύ τη συμβολή σας στην αποστολή μας KFOR στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά και, φυσικά, η προεδρία σας και η συμβολή σας στην αποστολή μας στο Αφγανιστάν επί σειρά ετών ήταν εξαιρετικά σημαντικές. Έχετε απόλυτο δίκιο, ένα από τα τελευταία στρατεύματα που έφυγαν από το Αφγανιστάν ήταν στην πραγματικότητα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν. Διότι ήσασταν υπεύθυνοι για την προστασία του αεροδρομίου, η οποία αποτέλεσε βασικό καθήκον κατά την εκκένωση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν”, δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ.
Το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να διατηρήσει αυτές τις φιλικές σχέσεις με τους δυτικούς εταίρους της χώρας και, ομοίως, με άλλες μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Κίνας. Το Αζερμπαϊτζάν, που βρίσκεται στην εξαιρετικά επισφαλή γεωγραφία, γειτονεύοντας με τη Ρωσία στον Βορρά και το Ιράν στον Νότο, είναι αναγκασμένο να εξετάζει προσεκτικά τις γεωπολιτικές πραγματικότητες και την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Τα τραγικά γεγονότα στην Ουκρανία από τον Μάρτιο του 2014 και ο πόλεμος στη Γεωργία νωρίτερα το 2008 υπογράμμισαν ότι η ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή αυτή δεν ευνοεί την πραγματοποίηση ιδεαλιστικών κινήσεων εξωτερικής πολιτικής χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι υφιστάμενες γεωπολιτικές πραγματικότητες. Δεδομένης της κλιμάκωσης των ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων, είναι σήμερα πιο κρίσιμο από ποτέ για τις χώρες του Νοτίου Καυκάσου να αναγνωρίσουν και να συνυπολογίσουν αυτή την πραγματικότητα.