Το εθνικό νόμισμα της Τουρκίας έχει υποχωρήσει κατά 45% έναντι του δολαρίου φέτος και ωστόσο ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν φαίνεται να ενοχλεί.
Η λίρα φλέρταρε με χαμηλά ρεκόρ αυτή την εβδομάδα, αλλά ο μακροχρόνιος ηγέτης της Τουρκίας συνεχίζει τον «οικονομικό πόλεμο της ανεξαρτησίας» του, υποστηριζόμενος από χαμηλά επιτόκια.
Γιατί λοιπόν ο κ. Ερντογάν προωθεί ένα μοντέλο που οι επικριτές προειδοποιούν ότι υπάρχει κίνδυνος αύξησης του πληθωρισμού, υψηλότερης ανεργίας και φτώχειας, και τι σημαίνει αυτό για τους Τούρκους;
Ανορθόδοξη πολιτική
Ο απλός λόγος για την κατάρρευση της τουρκικής λίρας είναι η ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του να διατηρεί τα επιτόκια χαμηλά για να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη και τις εξαγωγικές δυνατότητες της Τουρκίας με ένα ανταγωνιστικό νόμισμα.
Για πολλούς οικονομολόγους, εάν ο πληθωρισμός ανεβαίνει, τον ελέγχετε αυξάνοντας τα επιτόκια. Όμως ο κ. Ερντογάν βλέπει τα επιτόκια ως «ένα κακό που κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους».
«Όλα είναι τόσο ακριβά», είπε ο Σεβίμ Γιλντιρίμ στο BBC σε μια τοπική αγορά φρούτων. «Είναι αδύνατο ακόμη και να μαγειρέψεις ένα κυρίως πιάτο για μια οικογένεια με αυτές τις τιμές».
Ο ετήσιος πληθωρισμός έχει εκτιναχθεί πάνω από το 21% στην Τουρκία, αλλά η Κεντρική Τράπεζα της Δημοκρατίας της Τουρκίας, που αναθεωρήθηκε από τον κ. Ερντογάν, μόλις μείωσε τα επιτόκια από 16% σε 15%, την τρίτη μείωση φέτος.
Ο πληθωρισμός αυξάνεται σε όλο τον κόσμο και οι κεντρικές τράπεζες μιλούν για αύξηση των επιτοκίων. Αλλά όχι εδώ, γιατί ο κ. Ερντογάν πιστεύει ότι τελικά ο πληθωρισμός θα πέσει.
Τα τελευταία δύο χρόνια απέλυσε τρεις προέδρους κεντρικών τραπεζών και μόλις αυτή την εβδομάδα αντικατέστησε τον υπουργό Οικονομικών του. Και έτσι η λίρα συνεχίζει να πέφτει.
Στα ύψη οι τιμές
Η οικονομία της Τουρκίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για την παραγωγή αγαθών από τρόφιμα έως κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, επομένως η άνοδος του δολαρίου έναντι της λίρας έχει άμεσο αντίκτυπο στην τιμή των καταναλωτικών προϊόντων.
Πάρτε την ντομάτα, ένα ζωτικό συστατικό της τουρκικής κουζίνας. Για την καλλιέργεια ντομάτας, οι παραγωγοί πρέπει να αγοράζουν εισαγόμενα λιπάσματα και αέριο.
Οι τιμές της ντομάτας αυξήθηκαν κατά 75% τον Αύγουστο, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το εμπορικό επιμελητήριο στο γεωργικό κόμβο της νότιας ακτής της Αττάλειας.
“Πώς μπορούμε να βγάλουμε χρήματα από αυτό;” ρωτάει η Sadiye Kaleci, η οποία καλλιεργεί σταφύλια στην Pamukova, μια μικρή πόλη τρεις ώρες οδικώς από την Κωνσταντινούπολη. «Πουλάμε φθηνά, αλλά το κόστος αγοράς είναι ακριβό», καταγγέλλει, αναφέροντας το υψηλό κόστος του ντίζελ, των λιπασμάτων και του θείου, που ρίχνεται στα αμπέλια.
Μια άλλη αγρότης, η Φεριντέ Τουφάν, παραπονιέται ότι ο μόνος τρόπος που μπορεί να τα βγάλει πέρα είναι να πουλήσει τα περιουσιακά της στοιχεία: “Μπορούμε να ξεπληρώσουμε το χρέος μας πουλώντας τη γη και τα αμπέλια μας. Αλλά όταν πουλήσουμε τα πάντα, δεν θα έχουμε τίποτα”.
Το νόμισμα έχει γίνει τόσο ασταθές που οι τιμές αλλάζουν καθημερινά. Ο πληθωρισμός μόνο για τους παραγωγούς είναι 50%.
«Έχω περικόψει όλα τα έξοδά μου», λέει ο Hakan Ayran, έξω για ψώνια σε μια αγορά. «Για να πληρώσουν τους λογαριασμούς, όλοι τρώνε λιγότερο και κανείς δεν αγοράζει πράγματα».
Οι υπάλληλοι των σούπερ μάρκετ δημοσιεύουν αυξήσεις τιμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείχνοντας ετικέτες πριν και μετά για προϊόντα.
Margarine gelen zam yansıması.
16.09.2021-30.11.2021 pic.twitter.com/36PYMe1NeW
— Zam Günlüğü (@zamgunlugu) November 30, 2021
Κυμαίνονται από μαργαρίνη (παραπάνω) και ελαιόλαδο μέχρι τσάι, καφέ, απορρυπαντικό και χαρτί υγείας.
Ένα αρτοποιείο στην τρίτη πόλη της Τουρκίας, τη Σμύρνη, έβαλε μια ταμπέλα που εξηγούσε τις υψηλότερες τιμές του αναφέροντας το αυξανόμενο κόστος συστατικών όπως αλεύρι, λάδι και σουσάμι, υπογράφοντας με το μήνυμα: «Ο Θεός να είναι μαζί μας».
İzmir’de bir fırının camekanına üç ayda üçe katlanan maliyetler yazıldı: pic.twitter.com/itnvE3kpCt
— Etkili Haber (@etkilihaber) November 25, 2021
Το χρέος σε ξένο νόμισμα αποτελεί πρόβλημα για τον ιδιωτικό τομέα και οι περισσότερες εταιρείες έχουν διαπιστώσει ότι είναι πιο κερδοφόρο να διατηρούν προϊόντα σε αποθήκες αντί να τα πωλούν, λόγω της αστάθειας και του πληθωρισμού της λίρας.
Όλα αυτά συνθέτουν περισσότερη φτώχεια και διευρυνόμενο χάσμα στο εισόδημα και την ισότητα του πλούτου.
Θυμωμένοι νεαροί Τούρκοι
Ουρές σχηματίζονται έξω από πρατήρια καυσίμων και έξω από τα τοπικά γραφεία που προσφέρουν φτηνό ψωμί.
Η Τουρκία έχει το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό νέων στον κόσμο που δεν εργάζονται, εκπαίδευση ή κατάρτιση, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
Η νεολαία της Τουρκίας συγκρίνει το βιοτικό τους επίπεδο με αυτά σε άλλες χώρες και δεν τους αρέσει αυτό που βλέπουν.
«Για έναν νέο στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη, είναι εύκολο να αγοράσει ένα iPhone με τον μισθό του», λέει ένας 18χρονος. “Ακόμα κι αν δουλεύω μήνες και μήνες, δεν μπορώ να αντέξω οικονομικά. Δεν το αξίζω αυτό”.
Αυτή η γενιά είναι έτοιμη να παίξει σημαντικό ρόλο στην πολιτική στην Τουρκία, που κυβερνάται από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του κ. Ερντογάν από το 2002.
Σχεδόν εννέα εκατομμύρια Τούρκοι που γεννήθηκαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 θα έχουν δικαίωμα ψήφου στις επόμενες εκλογές του 2023 και αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα για το AKP.
Ένα βίντεο που έγινε viral έδειχνε μια μητέρα να επαινεί τον Πρόεδρο Ερντογάν σε έναν δημοσιογράφο, ενώ ο οκτάχρονος γιος της την αντέκρουε, επισημαίνοντας τον κακό χειρισμό του στις πρόσφατες καταστροφές.
«Αδύνατον να μαντέψεις»
Η επιτυχία του κυβερνώντος κόμματος οφείλεται εν μέρει σε μια πλημμύρα ξένης χρηματοδότησης μετά την οικονομική κρίση του 2008.
Όμως μεγάλο μέρος της οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας προήλθε από τις κρατικές δαπάνες και τον δανεισμό που ευνόησε τον κατασκευαστικό κλάδο.
Ως αποτέλεσμα, η παραγωγή συνεχίζει να εξαρτάται από τις εισαγωγές και η οικονομία βρίσκεται στο έλεος των συναλλαγματικών διακυμάνσεων.
Λίγοι διατηρούν ελπίδες ότι το νέο οικονομικό μοντέλο του κ. Ερντογάν έρχεται να σώσει την τουρκική λίρα.
Εν μέσω τέτοιας αβεβαιότητας, ο οικονομολόγος Arda Tunca λέει ότι όλα τα στοιχήματα είναι κλειστά για το τι θα συμβεί στη συνέχεια.
“Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιούμε ένα μοντέλο εντελώς πέρα από την οικονομική θεωρία. Ακόμη και όταν υπήρχαν κρίσεις, μπορούσαμε να μαντέψουμε τι θα συνέβαινε. Τώρα είναι αδύνατο”, είπε.
Πηγή: bbc.com – Μετάφραση: Sahiel
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Το Sahiel.gr, δεν υιοθετεί τις απόψεις των αρθρογράφων, επίσης περιλαμβάνει άρθρα άλλων (εξωτερικών) ειδησειογραφικών πηγών μέσω αναδημοσίευσης και άρθρα από τους αναγνώστες του με στόχο την ενημέρωση. Στο τέλος κάθε τέτοιου άρθρου αναγράφεται ευκρινώς η πηγή του.