Η εικόνα κέρδισε έδαφος σ’ όλα τα επίπεδα, ακόμη και εκεί που δεν περίμενε κανείς. Το βασίλειο της κυριάρχησε και δεν έκανε τίποτε άλλο από το να ενισχύσει ψυχαναγκαστικά τον προσανατολισμό του ανθρώπου και του κόσμου.
Έβαλε τους κανόνες του πραγματικού στο «έτσι είναι, αφού έτσι σου παρουσιάζω εγώ την αλήθεια». Πίσω όμως από κάθε εικόνα υπάρχει πάντα ένας παραγωγός και ένας σκηνοθέτης.
Με μεγάλη ευκολία η εικόνα ακύρωσε το Δράμα(δηλαδή την κοσμική δράση και το γίγνεσθαι) και το αντικατέστησε με τον Τρόμο (δηλαδή με τη ακινησία και την αναμονή).
Αυτό βλέπουμε να συμβαίνει και στον πόλεμο Ουκρανίας και Ρωσίας. Τίποτε δεν δικαιώνεται στις υπαρξιακές τομές και στους υπαρξιακούς ορίζοντες του δράματος, όλα μπαίνουν στο σημειολογικό κύκλωμα της σύγχυσης και της ειρωνείας. Τελικά «τίποτε δεν είναι πιο πραγματικό από το τίποτε» όπως έλεγε ο Μπέκετ.
Τι μένει έξω από το κύκλωμα της σημειολογίας του πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας; Ο ηρωισμός της αλήθειας. Όμως το λυγρό πρόσωπο της αλήθειας καλύπτεται με ατέρμονη μυθολογία από παντού.
Τόσο που οι υπερασπιστές της δήθεν αλήθειας, γίνονται ρολίστες μιας κατάστασης ανόητης και κωμικής. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κωμικός ηθοποιός και παραγωγός (γιατί υπήρξε χρόνια παραγωγός του θεάματος στην Ουκρανία, μια αλήθεια που δεν συζητείται) και πρόεδρος της Ουκρανίας αποδραματοποιεί την πράξη του πολέμου με την αναγωγική αφαίρεση των γεγονότων στις οθόνες. Από τα βραβεία Γκράμι, έως τα Εθνικά Κοινοβούλια με την διαδικτυακή του παρουσία αυτό που τελικά κάνει είναι μια αναγωγή του πολέμου σε μια τηλεματική εξουθενωτική αφαίρεση διαμαρτυρίας και επίκλησης για πανοικουμενική συσπείρωση κατά της Ρωσίας. Δεν τρέχει για εκεχειρία, αλλά παίζει ως ηθοποιός που είναι (και μάλιστα ως πολύ κακός ηθοποιός) σε σενάριο γραμμένο και σκηνικά εγκατεστημένο από τις ΗΠΑ.
Ο Ιταλός διανοούμενος Κάρλο Φρετσέρο καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια, Γένοβας, Ρώμης ΙΙΙ, στο Διεθνές Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Σπουδών Guido Carli, στην Εθνική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης “Silvio D’Amico”, στην École Nationale d’Administration, στην École des Hautes Études Politiques et Sociales και σε πολλά άλλα, πρώην διευθυντής της RAI, δημοσιογράφος, τηλεοπτικός συγγραφέας, κλπ, γράφει για την μυθοπλασία του πολέμου στην Ουκρανία:
«Ο πόλεμος της Ουκρανίας μοιάζει σαν μια μυθοπλασία που έχει μετατραπεί σε πραγματικότητα και δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι ομιλίες του Ζελένσκι είναι γραμμένες από τον σεναριογράφο της σειράς που τον οδήγησε στην επιτυχία. Έτσι βρισκόμαστε σε ένα είδος οράματος όπου η μυθοπλασία συναντά την πραγματικότητας … Ο Ζελένσκι με τις παρεμβάσεις του συνεχίζει τη μυθοπλασία. Λέγεται ότι βρίσκεται στην Ουκρανία, αλλά τα πλάνα τον δείχνουν ξεκάθαρα να είναι σε στούντιο, με ένα πράσινο φόντο. Γνωρίζουμε ότι παράγεται υλικό για προπαγανδιστικούς σκοπούς, ένα καλό παράδειγμα είναι η βομβιστική επίθεση σε Νοσοκομείο Παίδων στη Μαριούπολη αρχικά δηλώνεται μια γυναίκα ως νεκρή και λίγο μετά επανεμφανίζεται. Παράλληλα χρησιμοποιήθηκαν ηθοποιοί για να παίξουν τους τραυματίες… Το να ζωγραφίζεις τον Βλαντιμίρ Πούτιν ως τρελό, ή καρκινοπαθή που πεθαίνει και ως εκ τούτου είναι πρόθυμος να κάνει οτιδήποτε, όπως οι διαβολικοί χαρακτήρες στις μυθοπλασίες, δεν έχει νόημα..Υπάρχει όμως ένα φιλμ που ακυρώνει όλα τα πλάνα που αναφέρονται στις σφαγές των άμαχων Ουκρανών από τους Ρώσους στρατιώτες. Για παράδειγμα βλέπουμε ένα αυτοκίνητο φορτωμένο με πτώματα να διασχίζει ένα δρόμο και λίγο μετά το ίδιο αυτοκίνητο σταματημένο και σε κοντινό πλάνο από τον καθρέφτη του αυτοκινήτου, διακρίνεται ένα πτώμα να σηκώνεται πιστεύοντας ο νεκρός-ζωντανός ηθοποιός που πήρε μέρος στην παράσταση ότι πλέον δεν φαίνεται. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τα υποτιθέμενα πτώματα από τον κορωνοϊό, όπου οι μαύρες σακούλες άνοιγαν για να αναπνεύσουν ή να καπνίσουν οι ηθοποιοί της παράστασης.»
Έτσι λοιπόν όταν τα αναπτύγματα των δράσεων διευθύνονται από σκηνοθετημένες εικόνες οι ταυτίσεις μεταξύ Σρεμπρένιτσα και Μπούτσα είναι δυνατές και οι ομοιότητες μεταξύ Μιλόσεβιτς και Πούτιν είναι προσδιορισμένες.
Δεν μάθαμε όμως ποτέ αν ο Μιλόσεβιτς ήταν εγκληματίας πολέμου, βλέπετε τον πρόλαβε ο θάνατος του, τρεις μέρες πριν την απόφαση του δικαστηρίου της Χάγης. Σήμερα πρόεδρος του δικαστηρίου της Χάγης είναι η Τζόαν Ε. Ντόναχιου, η βασικότερη συνεργάτιδα της Κλίντον. Να γιατί ο υπουργός Δικαιοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου πήγε στη Χάγη και συναντήθηκε με τον γενικό εισαγγελέα και άλλους, προσφέροντας τη στήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων ώστε να οδηγηθεί ο Πούτιν στο ποινικό Δικαστήριο της Χάγης. Κρίνεται όμως δύσκολο κάτι τέτοιο.
Μου έρχεται στο νου αυτό που έγραφε ο Δημήτρης Λιαντίνης: «Να γελάς όταν τα πράγματα γίνονται απότομα σοβαρά και στο βουβό σχήμα των πραγμάτων γράφεται μια πολύ μακρινή προσδοκία. Έτσι που να φαίνεται ότι υπάρχει βάθος. Και να θλίβεσαι, όταν το γελοίο διατρέχοντας όλα τα στάδια της έκφρασης του φτάνει στο αδιέξοδο: ντρέπεται δηλαδή τον ίδιο τον εαυτό του.»
Ζούμε στην εποχή του ολοκληρωτισμού της εικόνας εκεί όπου η ποικιλία της ύπαρξης και της δράσης ανάγονται στο αντίστροφό τους. Τι μας μένει; Αυτό που λέει ο Τεόντορ Αντόρνο στο έργο του Minima moralia η γιγαντοφιλία, δηλαδή η εξοικείωση του ανθρώπου με τις εικόνες εκείνες που ξεπερνούν την ουσία του και τον περίκοσμο του.
Απόστολος Αποστόλου. Καθηγητής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας.
Ακολουθήστε το Sahiel.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.